Nederlands proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2018

A.N. Ryst: De nadagen

door Jooris van Hulle

Ouders gezien door de ogen van hun kinderen: het lijkt een van de toonaangevende thema’s in de actuele Nederlandstalige literatuur. Denk aan Hoe mijn vader werd verwekt van Bart Meuleman, of de groots opgezette roman Sr., waarmee Bavo Dhooge een nieuwe impuls gaf aan zijn schrijverschap.  
 
In De nadagen van A.N. Ryst gaat Niek, de vertellende ik-figuur en schrijver van beroep, op zoek naar inzicht in en begrip voor zijn ouders. In het voorjaar van 1969 vielen de ouders voor de charme van een woonboerderij in Friesland. Bekommernissen en verbouwingen allerhande maakten dat het gezin er pas in 1989 kwam wonen, ‘het is op deze plek , tussen Bergum en het Bergumermeer, dat mijn ouders de openheid betraden van een betrekkingloos bestaan.’ De ‘nadagen’ dus van hun bestaan dat, zo moge blijken uit het relaas van zoon Niek, niet steeds even gelukkig en voorspoedig is geweest.  
 
Vader had een geliefde op het werk en nadien voor meerdere vrouwen een meer dan gewone aandacht, moeder hield het blijkbaar bij één vaste minnaar. In zijn poging te begrijpen slaagt Niek erin beide ouders iets van hun verleden te ontfutselen, zeker waar het hun relatie betreft. Over hun samenzijn is steeds de dreiging blijven hangen van mogelijks fatale uitbarstingen, maar het lijkt erop dat het ouderpaar uiteindelijk een modus vivendi heeft bereikt die een en ander draaglijk hield.
 
De termen waarin de ik schrijft over hun relatie, liegen er niet om: ‘Mijn vader meende dat ze al zevenendertig jaar een alsof-relatie in stand hielden. ‘Nee, Haak! Een consénsus-relatie!’, zei mijn moeder hard.’ Hij heeft het over ‘de som van misverstanden’, en over het feit dat zijn vader meent dat het eigenlijk nooit goed is gekomen binnen zijn huwelijk, ‘We zijn gewoon doorgegaan, dat is alles… Dat is wel een wonder, ja…’ Opvallend en bepalend voor de betekenis van deze semi-autobiografische roman is dat Niek niet enkel registreert, maar ook interpreteert. Na een bezoekje aan de plekken waar beiden hun kindertijd en jeugd doorbrachten, noteert hij:
 
‘Blijkbaar waren ze tot elkaar veroordeeld. Door hun jeugd in Velsen. Doordat ze iets bij elkaar terugvonden wat was kwijtgeraakt.’
 
In het grotendeels chronologisch opgebouwde relaas over zijn ouders heeft Niek ook oog en oor voor de mooie momenten die er zijn geweest. Zo denkt hij terug aan de reis die hij met zijn moeder maakte naar India, een momentum in haar leven waarop ze volledig leek open te bloeien. En er is de moeder die in de nadagen van hun leven de zorg op zich neemt voor haar dementerende man. Tussen dit alles weeft Niek het verhaal van zijn broer Lennert, die zich het liefst veraf hield van alle perikelen, en van zijn zus Mo, die alleen van zich laat horen als ze weer eens geld nodig heeft om een van de projecten van haar man te financieren.

Over het leven van Niek zelf blijft een sluier van verzwijgen hangen. Hoe loopt het met zijn vrouw Nathalie? Welke aspiraties koesteren beiden in hun huwelijk? Over het waarom van zijn project om schrijvend het beeld van het ouderpaar vast te leggen, heeft hij het aan het slot van de roman: ‘Mijn herinneringen waren niets meer dan beelden, waar soms wat emotie aan vastkleefde. Levend? Enigszins. Niettemin gaven ze me kleur en een vagelijk gevoel van herkomst.’ Deze idee op zich is ruim voldoende om de roman bestaansrecht te verlenen.
 
A.N. Ryst: De nadagen, Querido, Amsterdam 2018, 239 p. ISBN 9789021412894. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri