Poëzie

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2018

Piet Gerbrandy: Vloedlijnen

door Dirk De Geest

Met Vloedlijnen laat Piet Gerbrandy eens te meer zien waarom hij een van de interessantste dichters van het ogenblik is. Zowel thematisch als formeel zet de nieuwe bundel de lijn verder die met Steencirkels tot een absoluut hoogtepunt had geleid. Net zoals in die voorganger speelt de dichter ook nu weer met tal van genres en registers om op die manier het begrip poëzie zoveel mogelijk uit te breiden. 
 
De bundel bestaat uit een aantal reeksen , telkens met een eenlettergrepige titel, van ‘Zand’ over ‘Plot’ tot ‘As’ en ‘Ziel’. Het lijkt het verhaal van transformaties en gebeurtenissen, en gedeeltelijk is het opnieuw een bundel geworden van een queeste. Toch vertoont Vloedlijnen minder samenhang dan zijn voorganger. De lange reeks ‘As’ is bijvoorbeeld een theatertekst die los gebaseerd is op de informatielekken van Assange (‘As’ verwijst onder meer naar zijn naam). Tegelijk is het een herdichting van mythische liefdesverhalen zoals dat van Orpheus en Eurydice, maar tegelijk wordt gerefereerd aan de hedendaagse vormen van tirannie en manipulatie, onder meer via de toevloed aan selectieve informatie.
 
Dat combineren van antieke thema’s en motieven met een hedendaagse vraagstelling is ook de leidraad in de overige teksten. Het is Gerbrandy immers niet te doen om de oudheid als zodanig, maar om de manier waarop de historische waarheden, overtuigingen en misvattingen onze cultuur vandaag nog beheersen, of hoe ze de 21ste-eeuwse dichter en mens nog kunnen inspireren. In het besef dat allerlei gebruiksboeken over filosofische onderwerpen bestsellers zijn – met makkelijke vragen en zogenaamd pasklare antwoorden – kiest de dichter evenwel voor een andere, minder vanzelfsprekende weg. Zijn sterke retorische verzen zijn eerder gericht op het stellen van vragen en het formuleren van existentiële raadsels dan op het bereiken van concrete resultaten. De retoriek zelf wordt zo ook onderkend als een probleem, want de taal stuurt ons voortdurend allerlei kanten op, door tegenstellingen, betekenissen en concepten als vanzelfsprekend voor te stellen. Dat wordt onderstreept door de gedichten voortdurend te fragmenteren: brokken tekst in diverse lettertypes, prozafragmenten en beschouwingen in combinatie met lyrische evocaties, historische verwijzingen naast actuele problemen…
 
In de openingstekst, ‘Zand’, treedt bijvoorbeeld een man op die aan het strand mijmert over het leven en allerlei vragen stelt. Die gedachtestroom wordt onderbroken door bedenkingen van de verteller maar ook door tekstfragmenten. Daardoor worden allerlei kwesties opgeroepen: er wordt privé gealludeerd op een gewelddadige erotische relatie (of een zelfmoord), maar die sensuele passages staan in contrast met beschouwingen over het nieuws of over de teloorgang van het geloof in goden. Lyrische natuurbeschrijvingen worden dan weer gecontrasteerd met beschouwingen over het klimaat of over de manier waarop de mensheid samenleven heeft georganiseerd. Daardoor wordt de lezer onophoudelijk geattendeerd op de spanning tussen een privéleven en een maatschappij, tussen onze hedendaagse actualiteit en de geschiedenis… De afdeling ‘Plot’ laat dan weer zien, met behulp van de legendarische inzichten van Aristoteles over de tragedie, hoe wij voortdurend verhalende verbanden leggen tussen gebeurtenissen in de hoop de wereld beter te begrijpen.
 
Al die aspecten maken van deze Vloedlijnen opnieuw een intrigerende lappendeken. De titel verwijst naar de relatie tussen aarde en water: elkaars grens en complement, maar ook elkaars vijand. Net om die grensbepalingen is het Gerbrandy als dichter steeds meer te doen. Het resultaat is ditmaal misschien wat minder consistent dan in het magistrale Steencirkels, maar dat maakt deze bundel niet minder belangrijk.
 
Piet Gerbrandy: Vloedlijnen, Atlas/Contact, Amsterdam 2018, 102 p. ISBN 9789025453145. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri