Vertaald proza

Sally Rooney: Normale mensen in een nieuwe wereld

door Kris van Zeghbroeck

Sally Rooney (1991) maakt deel uit van de nieuwe generatie Ierse schrijvers die na de financiële crisis voor een nieuwe dynamiek zorgden binnen de Ierse literatuur. Zie ook Schrijven en geld: Heropleving van de Ierse literatuur na de economische crash. Ze is geboren en getogen in West-Ierland (Castlebar (County Mayo)). Rooney studeerde Engels (MA) en Amerikaanse literatuur (MA) aan Trinity College (Dublin). Sinds 2018 houdt ze een vinger aan de pols van de nieuwe (Ierse en internationale) literatuur als 'contributing editor' van het magazine The Stinging Fly.

Tijdens haar master studies schreef Rooney in drie maanden de eerste versie van haar debuutroman Conversations with Friends (2017, Gesprekken met vrienden). Als spraakmakend debuut werd haar roman geveild onder uitgevers en uiteindelijk werden de rechten in vijftien landen verkocht. Het leverde Rooney nominaties op voor de Dylan Thomas Prize (2018) en de Folio Prize.(2018). Omschreven als een ‘Salinger for the Snapchat generation’ wordt Sally Rooney tegenstribbelend binnengehaald als de nieuwe stem voor de instagram-generatie.

De internationale belangstelling blijft groot voor haar tweede roman Normal People (2018, Normale mensen). Het boek haalde de longlist van de prestigieuze Booker Prize en als jongste winnaar ooit werd Rooney bekroond met de Costa Book Award 2018 voor beste roman. Daarnaast was ze laureaat voor de Irish Book Award (2018 en the Encore Award (2019)

Rooney schreef het script voor de BBC-verfilming van het boek, een succesvollen drama-reeks geregisseerd door Lenny Abrahamson. Deze Ierse Oscar-winnaar (Room voor Beste Regisseur, werkt op dit ogenblik aan een reeksverfilming (BBC) van Conversations with friends.

Rooney’s literaire focus op liefde, relaties en de groei naar maturiteit laat een fundamentele vrijheid voor keuze en experiment: ‘I don’t respond to authority very well. I fundamentally don’t agree with accepting authority that you haven’t agreed to in some way. As a funnel – as a way of making children into adults – I don’t think it’s good practice.’ In die zin lijkt ze een stevige band te hebben met een jonge generatie die zijn eigen weg zoekt, met vallen en opstaan.

In Gesprekken met vrienden volgen we de 21-jarige schrijfster Frances die studeert aan Trinity College Dublin. Twee jaar had ze een relatie met haar vriendin Bobbi. Nu zijn ze gewoon goede vrienden en studiegenoten. Tijdens de zomervakantie nemen ze deel aan poetryslams met teksten van Frances. Als de bekende fotografe Melissa hun project wil fotograferen, leert Frances haar man Nick kennen, een knappe acteur.

Een nieuwe wereld gaat voor haar open, een schril contrast met haar problematische thuissituatie, overschaduwd door de drankzuchtige vader. Frances valt voor Nick, Bobbi ontwikkelt gevoelens voor Melissa en onderling is de spanning te snijden. De gesprekken tussen Frances en Bobbi lopen vast, terwijl Nick een luisterend oor heeft en hun ogen op zich met elkaar converseren. Rooney exploreert voortdurend de dualiteit tussen wat mensen voelen en hoe ze het onder woorden brengen.

In Normale mensen ontmoeten we Marianne en Connell, twee Ierse tieners die opgroeiden in hetzelfde landelijke stadje. Toch hebben ze nauwelijks contact met elkaar, omdat ze sociaal tot verschillende klassen behoren. Doorgaans ontmoeten ze elkaar wanneer de moeder van Connell het huis van Mariannes ouders komt schoonmaken. Hun terloopse gesprekken in de keuken hebben een grotere impact dan je op het eerste gezicht zou zeggen.

Marianne is erg gevoelig en een eenzaat, terwijl Connell op zijn school in het midden van de belangstelling staat. Niet meteen een basis om soulmates te worden. Maar als beiden doorstromen naar het prestigieuze Trinity College in Dublin, blijkt dat er doorheen de jaren toch een stevige band gegroeid is. Rooney exploreert hoe geliefden elkaars leven verregaand bepalen, een proces dat steeds diepere sporen nalaat naarmate de jaren verstrijken.

Intussen onderweg naar de dertig, houdt Sally Rooney met haar nieuwe roman nog steeds een vinger aan de pols van de nieuwe generatie jongvolwassenen. Snapchat of niet, ze geeft haar personages de ruimte om zich binnen hun nieuwe leefwereld te ontwikkelen.

Voor die ene klik waarmee een hedendaags personage zich openstelt voor de wereld en verandering, haalt Rooney de mosterd in de negentiende eeuw met een motto uit de klassieker Daniel Deronda (1876) van George Eliot:

'It is one of the secrets in that change of mental poise which has been fitly named conversion, that to many among us neither heaven nor earth has any revelation till some personality touchess theirs with a peculiar influence, subduing them into receptiveness.'

Sally Rooney: Prachtige wereld, waar ben je, Ambo/Anthos, Amsterdam, 2021, 333 p. ISBN 9789026357244. Vertaling van Beautiful World, Where Are You door Gerda Baardman en Jan de Nijs. Distributie VBK België

Sally Rooney: Normale mensen, Ambo/Anthos, Amsterdam, 2018, 253 p. ISBN 9789026343445. Vertaling van Normal People door Gerda Baardman. Distributie VBK België

Sally Ronney: Gesprekken met vrienden, Ambo/Anthos, Amsterdam, 2018, 303 p. ISBN 9789026336935. Vertaling van Conversations with Friends door Gerda Baardman. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan