Poëzie

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2019

Paul Snoek, Roel Richelieu van Londersele (sam.): De 100 beste gedichten

door Dirk De Geest

Uitgeverij De Zeef is een welgekomen nieuwe speler op de Vlaamse poëziemarkt. Naast nieuw werk brengt de uitgeverij nu een hulde uit aan Paul Snoek (1933-1981) via een bloemlezing uit diens poëtische oeuvre. Zijn poëzie blijft ongemeen populair bij jong en oud. Dat komt door de herkenbare melancholische toon van zijn werk. Snoek is weliswaar een vertegenwoordiger van wat men de ‘experimentele poëzie’ noemt, maar in vergelijking met bijvoorbeeld Hugo Claus of Lucebert zijn zijn gedichten bijzonder toegankelijk. De beeldspraak is raadselachtig maar tegelijk herkenbaar en draagt bij tot een heel aparte, haast zinnelijke sfeer.
 
Die eigen stijl is pas gaandeweg tot stand gekomen. In zijn eerste gedichten gaat Snoek nog erg associatief te werk, zonder veel aandacht voor samenhang. Bij momenten is het taalgebruik nogal stuntelig of slordig, met nodeloze herhalingen en taalfouten. Na enkele jaren ontwikkelt de gretige dichter echter zijn eigen jargon, gedeeltelijk in het spoor van zijn idolen: het heeft hem meermaals het verwijt van een overschrijver opgeleverd. Vooral het publieke succes van Snoek was voor veel experimentele collega-dichters een doorn in het oog. Zijn optredens lokten veel publiek, en zijn dichtbundels gingen vrij vlot over de toonbank.
 
Nochtans betreft het lang niet altijd even bevattelijke gedichten. In de trilogie Hercules (1960), Richelieu (1961) en Nostradamus (1964) – die Snoek zelf het hoogtepunt in zijn poëtische loopbaan vond – is het dichterlijke ik bijzonder ambitieus. Het wil aan de ene kant de moderne incarnatie zijn van een aantal mythische helden uit de geschiedenis, en aan de andere kant ziet het zichzelf als een magiër of een eigentijdse alchimist. Dat leidt tot een hymnische, haast rituele aaneenschakeling van associaties en beelden die zich niet eenduidig laat interpreteren. Daartegenover staan tal van leesbare en maatschappijkritische verzen, waar de groteske overdrijving een soort van tegengewicht vormt voor de frustraties van het heden; Snoek verkent hier alternatieve werelden, variërend van toekomstverhalen tot parodieën op bekende formules uit de literatuur of de media. 
 
Samensteller Van Londersele presenteert ‘zijn’ selectie uit dit omvangrijke oeuvre. Het valt op hoe hij gekozen heeft voor leesbare liefdeslyriek (met klassiekers zoals de gedichten voor Maria-Magdalena) en voor een aantal klassieke dromerige verzen waarin de kwetsbare spreker zijn verlangens uitspreekt. Lezers die enigszins vertrouwd zijn met Snoeks gedichten zullen hier allicht hun favoriete verzen terugvinden. Dat kan nauwelijks verbazen want Van Londersele heeft voor de samenstelling van zijn eigen keuze raad gevraagd bij een groot aantal collega’s; hun korte lovende reacties op de gedichten van Snoek staan in de inleiding aangegeven. 
 
Toch wordt weinig gedaan om het beeld van Snoeks poëzie te verbreden. Uit de maatschappijkritische gedichten, maar ook uit de moeilijke bundels wordt relatief beperkt geselecteerd. In die zin maakt deze keuze toch vooral een veilige indruk. Jammer is wel dat nergens is aangegeven op welke editie deze uitgave is gebaseerd; dat is toch een gebrek voor een bloemlezing die enige verantwoording behoeft. Nu moet de lezer het stellen met de gedichten, maar daaraan heeft hij of zij al een hele kluif. Snoek is er terug, en wie zal dat betreuren? 
 
Paul Snoek, Roel Richelieu van Londersele (sam.): De 100 beste gedichten, De Zeef, Gent 2019. ISBN 9789492339942. Distributie Uitgeverij P 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri