Nederlands proza
BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2019
Kader Abdolah: Farao van de Vliet
door Lisanne Vroomen
Kader Abdolah’s boeken spelen zich af in Iran of Nederland, of op het
snijvlak van beide landen. Met Farao van
de Vliet slaat Abdolah een nieuwe weg in: dit boek speelt zich juist af in
Nederland en Egypte. Dat wil ook zeggen dat Abdolah het autobiografische tintje
van zijn werk achter zich laat.
Toch komen thema’s
uit zijn eerdere werk terug, zoals dementie, een onderwerp dat centraal staat
in Het gordijn, een ode aan Abdolah’s moeder die langzaam in
de nevelen van haar herinnering verdwijnt. Ook het thema ‘verhalen vertellen’,
dat we van Abdolah kennen uit boeken als Spijkerschrift en Het pad van
de gele slippers,
speelt in zijn nieuwe boek weer een rol. Verder is ook de combinatie tussen
westers en oosters een terugkerend motief.
Centraal in Farao van de Vliet staan twee oude mannen. Zayed Hawass woont aan
de Vliet in Den Haag en is egyptoloog. Eigenlijk heet hij Herman Raven, maar
hij voelt zich zo verbonden met Egypte dat hij een Arabisch pseudoniem voor
zichzelf heeft bedacht. Hij is dement en verliest zijn grip op de werkelijkheid.
Hij herkent zelfs zijn dochter Merie niet altijd meer. Het enige waar hij wel
nog weet van heeft, is het geheim in zijn kelder: hier bewaart hij de mummie
van de faraokoningin Mrjt Njt. Het is zijn missie om ervoor te zorgen dat de
mummie terugkeert naar Egypte. Hij wordt hierbij geholpen door zijn vriend
Abdolkarim, die ook op leeftijd is en licht vergeetachtig begint te worden.
Dit is de basis voor een spannend verhaal dat vanaf het
begin veel vragen oproept. Hoe komt Zayed aan een mummie? Maar vooral: welk
plan gaan Zayed en Abdolkarim smeden om weer van de mummie af te komen?
Naarmate het verhaal vordert, wordt duidelijk dat de puzzelstukjes niet bij
elkaar komen, maar juist steeds verder uit elkaar vallen. Doordat Zayeds
geheugen hem in de steek laat, wordt steeds minder duidelijk wat waar is en wat
niet. Wat weet Zayed nog? Wat verzint hij? Wat is onderdeel van de werkelijkheid
en wat is onderdeel van zijn fantasiewereld? Zo maakt Kader Abdolah een verhaal
dat in eerste instantie lijkt op een standaard spannend verhaal, een thriller
misschien zelfs, tot een boek over ontologische vraagstukken.
Farao van de Vliet is
soms humoristisch, bijvoorbeeld als Abdolkarim besluit om met een bakfiets de
mummie te vervoeren en de weg kwijt raakt. De ingeschakelde politie kijkt
vreemd op van de vracht van de oude man. Maar het boek is vooral ook tragisch.
Het gaat over de werkelijkheid die langzaam verdwijnt en de waarheid die een
leugen blijkt te zijn. Het gaat om de vraag wie je kunt vertrouwen en de vraag
of je jezelf wel kan vertrouwen. En het gaat over het verschil tussen jong en
oud, waarbij de ouderen zaken van waarde willen bewaren, maar de jongeren ze
juist willen opruimen en omzetten in geld.
Al met al is Farao van de Vliet een interessante
aanwinst in het oeuvre van Kader Abdolah. Herkenbare thema’s komen weer terug,
maar hij slaat ook duidelijk een andere weg in en boort nieuwe bronnen aan door
meer spanning te creëren en meer vragen op te roepen dan in zijn eerdere werk.
Kader Abdolah:
Farao van de Vliet, Prometheus,
Amsterdam 2019, 222 p. ISBN 9789044642599. Distributie Pelckmans Uitgevers
deze pagina printen of opslaan