Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2020

Ayelet Gundar-Goshen: Leugenaar

door Ludo Abicht

Na zo’n tien minuten lectuur had ik een Aha-Erlebnis: ‘Hier komt de Israëlische versie van Jonas Jonasson, de auteur van de meeslepende roman De 100-jarige man die uit het venster klom en verdween’! Een paar bladzijden verder, en tot aan het einde, bleek dat een vals vermoeden te zijn geweest. Zeker, wanneer een iets te mollige, iets te puistige tiener die als ijsjesverkoopster bijklust, door een verwaande, al bijna vergeten popzanger de huid vol gescholden krijgt en de man daarna prompt van aanranding beschuldigt, wordt een mechanisme in gang gezet dat we ook bij de Zweed leerden kennen. Met dit enorme verschil, dat de fantastische verhalen van Jonasson zonder meer bij de sciencefiction of de ongeloofwaardige vertellingen van baron von Münchhausen gerekend mogen worden, terwijl het uit de hand gelopen incident van Noefar, de tiener in Leugenaar, nog net had kunnen gebeuren.
 
Het vergeten, eenzame en uitzichtloze bestaan van Noefar, die het altijd moet afleggen tegen haar jongere maar veel aantrekkelijkere zus, wordt door die ene leugen als bij toverslag veranderd. Ze wordt door de politie , de pers en dus de publieke opinie als volwaardig #metoo slachtoffer beschouwd en gepamperd; interview volgt op interview, televisieoptredens en uiteraard voor de allereerste keer de populariteit op school, het kan niet op. Ze vindt zelfs een vriendje, zij het niet zonder een schaduwzijde, want Lavi, ook zo’n eenzame ziel, de onhandige en zwakke zoon van een militaristische vader, heeft gezien dat ze het verhaal verzonnen had. Hij chanteert haar, iets wat zij blijkbaar helemaal niet erg vindt, zolang ze maar een vriendje heeft zoals al haar klasgenoten. De metamorfose is zo opvallend dat zelfs haar sexy zusje plaats moet ruimen voor Noefar, de ster van de maand.
 
Intussen is er een tweede, parallel leugenverhaal aan de gang: een vrouw in een tehuis voor ouderlingen, wordt bij vergissing voor haar overleden medebewoonster Rivka gehouden en uitgenodigd om als ‘getuige’ met Israëlische schoolkinderen naar Auschwitz en de andere kampen te gaan. Eerst geniet ze van het onverwachte avontuur, de belangstelling en de bewondering van de jonge mensen, maar daardoor geraakt ze uiteraard in het circuit van de ‘overlevenden’ en durft noch kan ze, net als Noefar, niet meer terug.  
 
Maar waar de handige leugens van de oude bedriegster in feite niemand kwaad doen - de auteur is trouwens bijzonder ironisch over die alomtegenwoordige en maar niet ophoudende Auschwitzcultus -, dreigt de vermeende aanrander van Noefar voor jaren in de gevangenis te belanden en in ieder geval als een Israëlische Weinstein door de rest van zijn dagen te moeten kruipen. Beide vrouwen, het jonge lelijke eendje (zo zag ze zichzelf vóór de zogenaamde aanranding) en de zich vervelende oude vrouw, voelen hun geweten knagen en moeten telkens nieuwe leugens verzinnen om die eerste leugen te blijven toedekken.
 
Daar houdt het echter niet op: in deze roman liegt zowat iedereen, op de integere, een beetje te empathische politie-inspecteur Doriet na. Te empathisch, omdat ze het verhaal over die verkrachting te snel slikt als weer een bewijs van de kwetsbaarheid van vrouwen in een macho wereld, en daardoor een paar steken laat vallen.Maar de moeder van Lavi (en de vrouw van de zelfverzekerde ex-militair) trekt zogenaamd elke ochtend vrolijk naar haar Pilatesklas, terwijl ze in feite de hele dag bij haar minnaar doorbrengt. Lavi bedriegt zijn vader met een verhaal over zijn training bij de speciale toepen, terwijl hij in feite gewoon naar het strand gaat en zo gaat het maar door.  
 
Leugenaar is een ontluisterend verhaal over de alledaagse en minder gewone hypocrisie, zo levensecht dat je na een tijdje niet langer van een parodie of komedie kan spreken, maar je eerder medelijden krijgt met al deze losers. Juist daarom heb ik het een beetje moeilijk met de opvallende stilte over de grote niet-Joodse minderheid in het land, waarnaar alleen maar indirect verwezen wordt als ‘een bedreiging aan de grenzen’ waartegen we ons te allen tijde moeten verdedigen met wapens en veel patriottische retoriek. Ook dit stilzwijgen is immers, waarschijnlijk onbedoeld door de auteur, een leugen die kan tellen.
 
Ayelet Gundar-Goshen: Leugenaar, Cossee, Amsterdam, 2020, 285 p., ISBN 9789059368729. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri