Poëzie

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2020

Jeroen Messely: Nachtlus

door Dirk De Geest

Jeroen Messely debuteert met Nachtlus, een bundel waarin de dichter de stand van zaken opmaakt van zijn leven. Het mag dan wel om een eersteling gaan, de auteur heeft jaren lang furore gemaakt met een blog als de veellezer Achille van den Branden; schrijven kan hij dus, en aan ideeën heeft hij geen gebrek. Dat vakmanschap is duidelijk merkbaar in deze gedichten. De toon is zelfzeker, de stijl is precies, maar tegelijk is er veel ruimte voor variatie.   

Thematisch verwijst de titel naar de periode tussen nacht en ochtend, waar de televisie-uitzendingen beperkt worden tot een haast eindeloze herhaling van het nieuws. Die monotone loop is voor de dichter een uitgelezen symbool om zijn status ‘tussenin’ op te roepen. Hij bevindt zich ergens halfweg het leven (zoals de legendarische Dante bij het begin van zijn Goddelijke komedie), tussen heden en verleden, tussen zijn afgezonderd ik en de wereld, tussen zekerheden en vertwijfeling. In die ogenblikken van slapeloosheid tracht hij te komen tot een lucide inzicht in zijn bestaan en fileert hij als het ware zijn eigen dromen, angsten en verwachtingen. Dat leidt tot gedichten over de kwetsbaarheid van de liefde, over het verdwijnen van de passie en de onontkoombare scheiding, over het ouder worden en de verwachtingen van het verleden, maar ook tot gedichten over het nu.
 
Messely is echter geen dichter die strikt autobiografisch dicht. Integendeel, zijn persoonlijke ideeën en gevoelens worden doorgaans via een omweg onder woorden gebracht. Allereerst zijn er de diverse taalspelen waarvan de dichter gebruik maakt. Hij speelt moeiteloos met pathos en groteske ondermijning, met retorische herhalingen en een erg beeldend taalgebruik. Dat alles roept als het ware een scherm op tussen de taal en de lezer, want die moet zijn weg zoeken in soms vreemde associaties en verwoordingen. Voorts is het opmerkelijk hoeveel gedichten uit deze bundel hun inspiratie hebben gevonden in schilderijen of foto’s, vaak met een neo-avant-gardistische inslag. Naast Kandinsky en Calder zijn vooral de Amerikaanse kunstenaars een belangrijk vertrekpunt voor heel wat gedichten: Pollock en Rothko maar vooral de fotograaf Gary Winogrand, wiens werk de aanleiding vormt voor een aantal indringende teksten over de stad en het stadsleven in Amerika.
 
Al dat materiaal wordt creatief aangewend voor een scherpzinnige analyse van onze samenleving en van het dichterlijke ik. De onrust die daarin heerst wordt door de dichter opgeroepen in beeldrijke spreuken (die de gangbare slogans ondermijnen), in paradoxen en tegenstellingen. Op die manier wordt de verdeeldheid die hij rond en in zichzelf ervaart omgezet in poëtische spanningsvelden. Paradoxaal genoeg resulteert dat in evenveel oneliners en wijsheden, ook al is de betekenis daarvan niet zo eenduidig als bij ideologische uitspraken. De argwaan van de dichter tegenover het woord is overigens ook opvallend voor iemand die retorisch zo sterk is; het lijkt alsof ook de eigen poëzie daardoor soms tussen haakjes wordt geplaatst.  
 
Nachtlus is een bijzondere bundel, ook al wordt er wel erg vaak gevarieerd qua stijl en thematiek waardoor de lezer toch vooral bij afzonderlijke teksten en indringende fragmenten zal blijven stilstaan.  
 
Jeroen Messely: Nachtlus, Atlas/Contact, Amsterdam 2020, 91 p. ISBN 9789025459468. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri