Vertaald proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2020

Claudio Magris: Gekromde tijd in Krems. Vijf verhalen

door Inge Lanslots

Claudio Magris (1939) behoeft eigenlijk geen voorstelling meer, maar zijn veelzijdigheid kan maar niet voldoende benadrukt worden. De auteur staat alom bekend als een expert in de moderne Duitse literatuur en de Habsburgische cultuur, maar ook als columnist met bijdragen over een brede waaier onderwerpen waarin hij heldere, geëngageerde standpunten inneemt, wat hij ook deed toen hij in de Italiaanse senaat zetelde (1994-1996). Dat engagement weerspiegelt zich ook in zijn literaire werken, romans, korte verhalen en theater, waarin de auteur essayistische elementen verweeft. Met zijn werken verkent Magris dus steevast de grenzen van het genre waarin ze zich lijken te plaatsen. Grenzen staan overigens ook inhoudelijk centraal en roepen genuanceerde vragen rond identiteitsconstructie op. Magris focust hierbij graag op de rijke geschiedenis van Midden-Europa, in het bijzonder de Joodse cultuur. Magris daagt zijn lezer telkens uit met zijn immer complexe, genuanceerde teksten, waarin de lezer zich een weg moet banen. Een heuse uitdaging die leidt tot een rijke leeservaring.   

De auteurs aanpak is opnieuw prominent aanwezig in zijn korte maar bijzonder sterke verhalenbundel Gekromde tijd in Krems. Magris mixt moeiteloos de problematisering van grenzen en identiteit met het thema van de liefde, zijn fascinatie voor de zee en Triëst. In elk van de vijf korte verhalen blikt een ouder personage terug op zijn leven terwijl die zich tevens afvraagt welke zijn plaats is in het heden en de toekomst. ‘Overigens was de hele ouderdom een kwestie van oprukken om terug te trekken: je begaf je op onbekend terrein om je te onttrekken aan de werkelijkheid die je van alle kanten belaagde, venijnig en opdringerig’, besluit de rijke industrieel in ‘De portier’, die probeert zich overbodig te maken in het leven dat hij heeft opgebouwd. In ‘Muzieklessen’ lijkt de rol van een maestro wel te zijn overgenomen door een van zijn eerste leerlingen en in ‘Exterieur Dag - Rosandravallei’ kan een overlever van de Grote Oorlog zich maar niet herkennen in de verfilming gebaseerd op zijn leven. Het hoofdpersonage van ‘De prijs’, een auteur, zou zich liefst zo ver mogelijk houden van de literaire wereld waarin hij zich steeds minder thuis voelt. Wellicht een knipoog naar de auteur zelf…
 
‘Gekromde tijd in Krems’, het centrale verhaal dat vertrekt vanuit die Oostenrijkse stad aan de Donau, gaat wellicht het meest in op het thema van de ongrijpbare tijd dat, gebald, als volgt kan worden samengevat: ‘Toekomstige en verleden tijden, één enkel punt, één enkele tijd… Een infinitief in de tegenwoordige tijd?’ Tijd is altijd fluïde: verleden, heden en toekomst vloeien steeds in elkaar over.
 
‘De waarheid kennen, beleven. Het leven dat echt is, authentiek, doortrokken van betekenis; dat ook beleefd wordt in de tijd, de tijd verlicht door een waarde die door niets of niemand kan worden vernietigd en ook niet wordt aangetast door het vallende zand in de zandloper, die meteen wordt omgedraaid en altijd weer vol is op het moment dat hij leeg leek. Altijd, betekent dat leven of sterven? Het glas van de zandloper gloeit en kleurt in het licht dat erdoorheen schijnt, goud roestbruin licht als de zandloper vol is en bleek geelroze als hij leegloopt.’
 
In dat derde verhaal stapelen literaire, filosofische en wetenschappelijke referenties zich op, gaande van Alice in Wonderland en Svevo’s Il vecchione tot Amundsen en veldentheorieën. In het verhaal ontspint zich een discours dat de tijd als het ware stillegt. Bij monde van hun verteller moeten personages niets hebben ‘van eerder en later en waardering had voor de macht van de hippocampus, dat wispelturige, tussen de hersenkwabben genestelde zeepaardje, over Chronos, de Tijd, een afgezette vorst die op zijn troon zit als op een gammele stoel’. Magris’ intertekst lijkt vanzelfsprekend subtiel ironisch, zijn teksten bieden een vloeiend doch complex meanderend discours, dat Linda Pennings bijzonder knap vertaalt.
 
Claudio Magris: Gekromde tijd in Krems. Vijf verhalen, De Bezig Bij Amsterdam 2020, 96 p. ISBN 9789403110912. Vertaling van Tempo curvo a Krems door Linda Pennings. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri