Nederlands proza

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2021

J.J. Slauerhoff: Verzameld proza

door Jo Vanderwegen

Bij Nijgh en Van Ditmar is een heruitgave van het Verzameld Proza van J.J. Slauerhoff (1898-1936) verschenen. Ruim twee jaar geleden verschenen ook al, in een gelijkaardige mooie hardcover, de verzamelde gedichten van de scheepsarts. Ook toen waren Menno Voskuil en Hein Aalders de samenstellers.   

Na zijn studie geneeskunde monsterde J.J. Slauerhoff aan als scheepsarts op de lange omvaart. Hij reisde de hele wereld rond en werd vooral befaamd om zijn verhalen en gedichten, waarvoor hij nog tijdens zijn korte leven bekroond werd met de C.W. Van der Hoogtprijs (1934, voor de bundel Soleares). Zijn taal is sprankelend en fris, en ook vandaag nog zeer goed leesbaar. Hij vertaalde Portugese lyriek, en werd op zijn beurt getoonzet door fadista Cristina Branco. Ook in het Frans, Italiaans, en Fries is werk van Slauerhoff beschikbaar; Nynke Laverman (1980) zette hem al zingend op plaat.
 
Dankzij het Verzameld proza kunnen we dus opnieuw genieten van pareltjes als Schuim en as en Het verboden rijk. Nochtans verscheen in de jaren tachtig al, op gezag van Kees Lekkerkerker en door hem voorzien van zeer precieze toelichting, het overgrote deel van het ook hier opgenomen proza. Van deze kloeke bundel is het grootste deel eerder al uitgegeven, waarbij de samenstellers dus zwaar leunen op het enorme werk dat Kees Lekkerkerker (1910-2006) gedurende zijn hele leven uitvoerde. Samen met onder meer D.A.M. Binnendijk, Jan Greshoff, H. Marsman, Menno ter Braak en A. Roland Holst nam hij zitting in de commissie die zich na de voortijdige dood van Slauerhoff ontfermde over diens literaire nalatenschap. In 1941 al verscheen een eerste deel van Slauerhoffs verzameld werk. Het was Lekkerkerker die uiteindelijk zijn leven zou wijden aan het bezorgen van de teksten. Zonder diens minutieuze geduldwerk - Slauerhoffs geschrift was niet alleen zeer moeilijk leesbaar, hij was ook inconsequent in zijn taalgebruik – was dit boek er niet geweest.
 
Het belangwekkende aan de huidige uitgave is echter dat naast het nooit eerder in verzameld werk verschenen toneelstuk ‘Jan Pietersz. Coen’ ook fragmenten van nooit afgewerkte verhalen zijn opgenomen, afkomstig uit de beroemde scheepskist met teksten die Slauerhoff op zijn reizen mee nam. Dankzij zorgvuldig opzoekwerk van menig bibliothecaris en liefhebber zijn Voskuil en Aalders teksten op het spoor gekomen die al jaren in archieven verstopt zaten.
 
Zo deed Hein Aalders in 2018 al in het tijdschrift De parelduiker uit de doeken hoe de satirische novelle Luctor et Emergo boven water kwam. Ook het grotere publiek kan nu kennis nemen van de tekst over het gezin waarin de preutse vader boos wordt over het feit dat zijn vrouw en dochter lid willen worden van een Dameszwemclub. In het Verzameld proza lezen we slechts de tekst; voor de achtergrondinformatie over deze en andere verhalen moeten we teruggrijpen naar eerdere uitgaven, of, in dit geval, naar De parelduiker.
 
Voskuil en Aalders verklaren hun keuzes en werkwijze in een uitgebreide verantwoording en bieden ook een gedetailleerde drukgeschiedenis van Slauerhoffs werk. Ook leggen ze uit waarom ze hier wel kozen voor herspelling en in Verzamelde gedichten van amper twee jaar geleden niet. Wellicht zal deze uitgave – met recht – gezien worden als de ultieme Slauerhoff verzameling, ook al bevat ze minder toelichting dan de destijds door Kees Lekkerkerker verzorgde uitgave. Menno Voskuil en Hein Aalders geven voldoende krediet aan hun eminente voorganger om zelf ook voor hun werk erkend te worden.
 
J.J. Slauerhoff, Menno Voskuil en Hein Aalders (sam.): Verzameld proza, Nijgh en Van Ditmar, Amsterdam 2020, 855 p. ISBN 9789038809601. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri