Natuurfotografie

Noordelijke landschappen: De zen tuin van Mario Paoluzzo

door Kris van Zeghbroeck

De Zwitserse fotograaf Mario Paoluzzo (°1949) heeft een verleden in de reclame- en de industriële fotografie van zijn thuisstad Biel. Uiteindelijk vond hij zijn weg naar de kleurrijke wereld van de reisfotografie. Hij publiceerde fotoboeken over onder meer de Verenigde Staten, Cuba, Ethiopië en China, zowel in zwart-wit als in kleuren.

Die exotische werelden vervielen echter in het niets toen hij geconfronteerd werd met de desolate noordelijke landschappen van de Faeröereilanden en IJsland. Met uitgaven als Island, North, Faroe Islands en Terra Borealis heeft hij een unieke verzameling van zwart-witcomposities gecreëerd die blijvend tot de verbeelding spreken.

In 1991, tijdens zijn eerste grote reis naar het verre Noorden, voer Mario Paoluzzo met de ferry Norröna van Denemarken naar IJsland met een tussenstop op de Faeröer eilandengroep. Hij ontdekte een nieuwe, exotische en verbazingwekkende wereld:

‘ruige groene landschappen met zwarte kliffen die zich in de zee storten, het snijdende geluid van vogelzwermen, dagen die uitlopen tot in het midden van de nacht en een verbazingwekkend gevoel een magische plaats ontdekt te hebben. Het was een goed bewaard geheim, een plaats die niet langer behoorde bij de oude wereld van Europa.’

De lucht was staalblauw toen Paoluzzo de hoofdeilanden Streymoy en Esturoy bezocht. Hij zou nog een tiental keren voor meerdere weken terugkomen om alle eilanden in verschillende seizoenen te bezoeken, maar het duurde vijftien jaar voor hij de blauwe lucht van zijn eerste bezoek zou terugvinden. Hier regent het namelijk driehonderd dagen per jaar.

‘Ik telde het aantal grijze natte dagen niet, maar één ding staat vast: je moet steeds een fysieke prijs betalen voor goed weer de magie en het mysterie van deze eilanden prijsgeeft. Geschakeerde tinten van helderheid worden gefilterd door de tot de verbeelding sprekende wolksculpturen, waardoor nu en dan een kostbare zonnestraal doorbreekt die een klif of vallei belicht, als om het unieke karakter ervan in de verf te zetten. Of de dikke mist, binnendrijvend vanaf de zee, die in een oogwenk het landschap wegveegt, om de bezoeker in een nevelige droom toe te dekken, de stilte enkel verstoord door het geluid van de misthoorn. Deze momenten zijn hemels en doen alle ontberingen snel vergeten.’

Met die woorden bezingt Paoluzzo een tijdloze plaats waar je tot rust kan komen en jezelf kan laten opgaan in de oneindige ruimte.

Ook het koude en natte IJslandse klimaat kwam als een schok voor Paoluzzo, zodat hij zich, na een lauwe hap en de afwas in het ijskoude water, vaak afvroeg wat hij hier in godsnaam uitspookte. Maar gaandeweg ontdekte hij het noorderlicht:

‘Ik raakte gewend aan de open ruimte en het gevoel van eenzaamheid dat me aan het begin angst inboezemde. Het weer veranderde voortdurend, van zonneschijn naar regen, gevolgd door sterke winden, met als orgelpunt een heldere azuurblauwe hemel. Het landschap was nooit hetzelfde, dezelfde plaats zelden identiek bij een tweede bezoek. Ik besefte slechts achteraf dat ik het paradijs voor een fotograaf ontdekt had, al die nuances die ik thuis op de foto’s ontdekte, stuk voor stuk een getuigenis van het voortdurend veranderende klimaat van IJsland. Naarmate de tijd verstreek, werden mijn foto’s rustiger, sereen en contemplatief. De energie van het landschap vulde de beelden met zijn brute kracht. Ik voelde me als in een zentuin en liet de rust over me heen glijden.’

Het feit dat water- en rotspartijen een belangrijke rode draad vormen in Paoluzzo’s zwart-witlandschappen is daar niet vreemd aan. Regelmatig herinneren de sporen van menselijke aanwezigheid ons eraan dat de lege, intens geschakeerde monochrome landschappen van Paoluzzo deel uitmaken van de identiteit van de plaatselijke bewoners en niet zomaar abstracties van de natuur zijn.

In die zin blijft Paoluzzo meer een reis- dan een landschapsfotograaf. Een gegeven dat sterker aanwezig is in zijn kleurenfotografie, zoals Geheimnisvolles Island demonstreert. Hier krijgt de mens een groter aandeel toebedeeld. De sterkere contouren van de zwart-witfotografie worden bovendien afgezwakt in de expressieve kleurschakeringen, die iets van geschilderde landschappen hebben.

Mario Paoluzzo: North, Flasback Publications Nidau, 120 p. : ill. ISBN 3716514160
Mario Paoluzzo: Faroe Islands, Benteli Bern, 2009, 108 p. : ill. ISBN 9782828910969
Mario Paoluzzo: Geheimnisvolles Island, Benteli Bern, 2009, 169 p. : ill. ISBN 9783716515488
Mario Paoluzzo: Terra Borealis, Benteli Bern, 2010, 191 p. : ill. ISBN 9783716516386

deze pagina printen of opslaan