Poëzie

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2023

Miek Smilde: De dingen

door Dirk De Geest

Miek Smilde heeft met de bundel De dingen een bijzonder ambitieus project voor ogen. Zij wil de wisselwerking tussen godsdienst en de mens laten zien door de belangrijke rituelen van vijf wereldreligies in evenveel reeksen te presenteren. Daarbij is het de dichter niet in de eerste plaats te doen om de theologische waarheden of de historisch-mythologische verhalen maar om de manier waarop godsdienstige overtuigingen en praktijken het menselijke bestaan structureren en kaderen, van de geboorte tot de dood, maar evenzeer over generaties heen in een eeuwenoud verhaal. 

Voor het christendom gebeurt dat bijvoorbeeld via de magie van het scheppingsverhaal, waar God in zeven dagen de wereld tot stand brengt van de scheiding van licht en donker of aarde en water tot de schepping van de mens en het paradijs. Dat patroon wordt door Smilde op een geheel eigen manier omgezet in een bezinning op het bestaan van individuele mensen, maar ook van de menselijke soort. De initiële act van liefde gaat daarbij over in vrees of twijfel, maar ook in het besef van verlies. De band met het Bijbelse verhaal is vooral allusief, waarbij de Schrift fungeert een reservoir van verhaallijnen en motieven dat die menselijke dimensie extra reliëf verleent.
 
De reeks ‘Adonai’, die de joodse godsdienst oproept, is dan weer gebaseerd op de typische religieuze feesten. Ze vormen een aanleiding voor het lyrische ik om te reflecteren over schuld en verantwoordelijkheid, maar tegelijk zijn de rituelen een uniek middel om op te roepen tot verandering en tot handelen. In die zin nodigen ze de mens uit om actief in te grijpen op zijn eigen bestaan en dat van anderen. Ook de waarheden van Boeddha en de vijf zuilen van de islam laten zien hoe algemenere principes of leerstellingen (de ‘geboden’ uit de traditionele religies) telkens opnieuw worden vertaald naar individuele gedragscodes. Hier krijgen ook de ogenschijnlijke paradoxen in het bestaan en vooral de intense wisselwerking tussen actief handelen en passieve beleving een indringende uitwerking.
 
Smilde gaat nog een stap verder door dat persoonlijke niveau verder uit te diepen in het licht van haar persoonlijke levensverhaal. Net die spanning tussen het algemene en het persoonlijke maakt deze bundel tot een extra zinvolle belevenis. Het zijn gedichten waarin het goddelijke algemeen is teruggedrongen naar een soort van achtergrond ten voordele van het menselijke engagement. In die zin is deze bundel toch wel typisch voor onze tijd, waarin de zoektocht naar religieuze waarden en filosofische inzichten opnieuw aan urgentie en relevantie heeft gewonnen maar waarin de argwaan voor te almachtige goden en te absoluut geformuleerde regels eveneens overweegt.  
 
Miek Smilde: De dingen, De Arbeiderspers, Amsterdam 2022, 79 p. ISBN 9789029547260. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri