Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 11, DECEMBER 2017

John Green: Schildpadden tot in het oneindige

door Lies Lavrijsen

14+ - ‘De mens kan doen wat hij wil, maar hij kan niet willen wat hij wil.’ Met dit citaat van Schopenhauer opent John Greens nieuwste roman, Schildpadden tot in het oneindige. Het zou uit de mond van Greens hoofdpersonage kunnen komen: de 16-jarige Aza Holmes lijdt aan een obsessief-compulsieve stoornis waarbij ze voortdurend bezorgd is dat ze ten prooi zal vallen aan ziekmakende bacteriën.  Ze ziet zichzelf dan ook niet als iemand met een vrije wil, maar als ‘een in huid verpakte bacteriële kolonie’ die geen enkele controle heeft over haar eigen gedachten. Het gaat zover dat ze er zelfs aan twijfelt of ze eigenlijk wel bestaat.
 
Op het eerste gezicht vertrekt Schildpadden tot in het oneindige van een handvol plotelementen die herkenbaar zijn uit Greens vorige boeken: een onzeker, neurotisch aangelegd hoofdpersonage (Aza) begint samen met haar wereldwijze, gevatte sidekick (beste vriendin Daisy) aan een speurtocht naar een verdwenen miljardair, daarbij geleid door een handvol raadselachtige aanwijzingen die de man al dan niet bewust heeft achtergelaten. Aza voelt zich al snel aangetrokken tot de zoon van de miljardair, Davis, en er ontspint zich een typische Green-romance vol onhandige toenaderingspogingen, intelligente dialogen en literaire verwijzingen (naar Charlotte Brontë, Shakespeare en Robert Frost, om er maar een paar te noemen).
 
Toch duurt het niet lang voor de zoektocht op een zijspoor belandt en het echte thema van de roman steeds nadrukkelijker naar voren komt. Hoe intiemer Aza’s relatie met Davis namelijk wordt, hoe meer ze vastloopt in haar eigen hoofd. Als ze zoenen, kan ze alleen maar denken aan de miljoenen bacteriën die vanuit Davis’ lichaam naar het hare migreren. Zelfs zijn hand vasthouden lukt amper. Verliefd zijn helpt Aza niet om haar angsten te overwinnen, het lijkt haar zelfs nog kwetsbaarder te maken.
 
Ze probeert aan Davis uit te leggen dat haar gedachten, in tegenstelling tot de steeds wijdere wenteling uit De wederkomst van Yeats, haar meezuigen in een steeds nauwere spiraal. ‘Een draaikolk die je wereld kleiner en kleiner maakt […] tot je tenslotte beseft dat je niet ín een cel zit. Je bént de gevangeniscel.’
 
Die gedachtenspiralen van Aza komen doorheen het hele boek terug, op de meest onmogelijke momenten, en slorpen haar steeds meer op. Wanneer Aza na een auto-ongeluk in het ziekenhuis belandt, een omgeving die zij associeert met de vreselijkste bacteriën, escaleert de situatie en raakt ze volkomen in paniek – een gevoel dat Green op een huiveringwekkende manier weet over te brengen. Naar aanleiding van dit incident wordt Aza’s medicatie aangepast en komt er eindelijk wat beterschap in zicht.
 
De zaak van de verdwenen miljardair lost Aza als bij toeval nog op – haar familienaam is niet voor niets Holmes – maar in een genuanceerde epiloog wordt duidelijk dat Aza’s leven bij momenten een worsteling zal blijven.
 
Green zei in een interview dat hij met dit boek enerzijds het taboe op mentale ziekten wil doorbreken, maar dat hij ze aan de andere kant ook niet wil romantiseren, zoals in films en literatuur vaak gebeurt (de bipolaire geheim agente die als enige terroristen doorziet, de detective die even geniaal als gestoord is). In Schildpadden tot in het oneindige laat Green de lezer voelen hoe het is om met een stoornis door het leven te moeten – en daar is inderdaad niets romantisch aan. Voor Aza is het vooral vermoeiend, lastig, en bovenal eenzaam. Aza’s gedachtenspiralen komen altijd ongelegen en herhalen zich tot in het oneindige, tot vervelens toe. Ze drijven niet alleen Aza tot wanhoop, maar ook haar omgeving. Daisy wijst Aza er geïrriteerd op dat alles bij haar altijd om haarzelf draait –
waarop Aza alleen maar kan antwoorden dat ze inderdaad vastzit in haar eigen hoofd, en daar geen moment uit kan ontsnappen.
 
Om een lang verhaal kort te maken, de nochtans ook niet oninteressante plot van deze roman (de zaak van de verdwenen miljonair roept vragen op over persoonlijke verantwoordelijkheid en of ouderliefde automatisch onvoorwaardelijk is) is in feite ondergeschikt aan de inkijk die John Green wil bieden in het woelige hoofd van een 16-jarig meisje met OCD. En dat experiment is confronterend, aangrijpend en meer dan geslaagd.
 
John Green: Schildpadden tot in het oneindige, Gottmer, Haarlem 2017, 303 p. ISBN 9789025768423 . Vertaling van Turtles all the way down door Aleid van Eekelen-Benders. Distributie: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri