Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Martha Heesen: Zeiseman

door Ans Vervaet

Martha Heesen won als kinderboekenschrijfster de Theo Thijssenprijs voor haar hele oeuvre en meerdere Zilveren Griffels. Zeiseman is haar eerste boek voor volwassenen. Ze verhaalt erin over het levensverloop van een oude man die, zittend op een bankje naast een abeel, terugblikt op zijn jeugd en latere leven. Langzaam komen we te weten welke tragische gebeurtenissen doorheen de jaren plaatsvonden.
 
Nochtans is het geen chronologisch verhaal waarbij je stapsgewijs de kleine jongen in een oude man ziet veranderen. Martha Heesen bedient zich namelijk van drie vertelperspectieven. In het heden zien we Remies al mijmerend voor zijn huis zitten. Via een contante stream of consciousness krijgen we inkijk in zijn gedachten en herinneringen – want die twee vloeien voortdurend in elkaar over. De ‘zeiseman’ gaat met zijn zeis zowel ‘de brandnetels te lijf’ als ‘het beeld […] achter zijn oogleden’.
 
Die hoofdstukken in het heden worden afgewisseld met fragmenten uit zijn jeugd. De kleine Remies, of ‘sigeune’ genoemd door pestende klasgenoten, worstelt met zijn plaats als nakomertje in het gezin, de slechte band met zijn broer en moeder, en met zijn vriendschap met de boerenjongen Matthias. Een koor – ongedefinieerd als ‘witte veren’ of ‘vleugelvlagen’ – geeft tussen de hoofdstukken door commentaar, bekijkt de oude man op zijn bankje vanop afstand. Het heeft een beschouwende rol en vormt een contrast met de constante stroom van gedachten en ideeën van Remies.
 
Het koor, dat in een andere roman heel vreemd zou aandoen, past wonderwel in dit verhaal. Het maakt deel uit van de zeer bijzondere, lyrische schrijfstijl van Heesen. Ze rijgt woorden en zinnen aaneen, springt van de ene gedachtegang op de andere herinnering en voert de lezer op die manier mee naar de schaduwrijke kant van het leven. Door op die manier te verhalen, krijgen we een mooie inkijk in de gevoelswereld van Remies; gevoelens die hij voor de buitenwereld eerder uitdrukt in zijn tekeningen dan in woorden. Hoewel Remies veel commentaar heeft op zijn omgeving en geen al te gelukkige jeugd had, is het niet enkel droefheid die uit de pagina’s naar voren komt. Zeiseman mijmert over wat hij anders aangepakt kon hebben, hoe hij het leven van zijn naasten aangenamer gemaakt zou kunnen hebben.
 
Het boek telt slechts 124 pagina’s, wat een perfecte lengte is voor het verhaal, want op den duur zou de schrijfstijl het te vermoeiend maken om geconcentreerd te blijven volgen. Doordat Heesen veel woorden en zinsdelen herhaalt en meerdere gedachten aan elkaar knoopt, moet je als lezer namelijk steeds bij de les blijven:
 
‘Hij ontwart de knopen met zijn tanden, rattentanden, dat zei Zusje altijd, rattentanden, even stopt hij, je moet natuurlijk niet huilen als het zo hard vriest, daar krijg je ijsogen van, kijk, de knopen zijn er al uit, hij bindt de doorlopers stevig onder, hij weet hoe dat moet, […]’
 
Op die manier laat Heesen veel ruimte voor eigen interpretatie, niet alles hoeft gezegd te worden, zoals je gedachten ook zelden afmaakt. Het zijn 124 pagina’s waarin het belangrijk is je als lezer te laten onderdompelen in de woordenstroom. Martha Heesen heeft met Zeiseman een poëtisch werkje geschreven waaruit een grote melancholie spreekt.  
 
Martha Heesen: Zeiseman, Van Oorschot, Amsterdam 2018, 124 p. ISBN 9789028280885. Distributie Elkedag Boeken
 
Meer over het werk van Martha Heesen lees je hier

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri