Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2021

Tom De Cock: Lily

door Henk van Viegen

12+ - Tom De Cock debuteerde op 18-jarige leeftijd met de horrorroman De openbaring (Houtekiet 2001), een boek dat nu wellicht gepresenteerd zou worden als een young-adultroman. De nieuwe, dystopische vertelling Lily wordt zijn debuut voor jongeren genoemd.  

Zoals gebruikelijk in de dystopie wordt de tijd van nu aan de kaak gesteld door het verhaal in een al dan niet verre toekomst te plaatsen waarin de dreigende ellende van nu werkelijkheid geworden is. Het beste werkt: niet té ver, dan is er meer herkenning. Welke zaken zijn er op dit moment voortdurend in de aandacht? De uitwoning van de planeet, de overbevolking, enge ziektes en virussen, de vluchtelingenproblematiek, dictators en bijbehorend protectionisme, klimaatverandering, verregaande digitalisering, robotisering, controle door de regering. Van deze zaken zul je er dus zeker enkele tegenkomen in dystopieën van nu, enkele ervan zaten er altijd al wel in. Vorig jaar verscheen van Hilde Van Cauteren de geslaagde dystopie Het sleutelbeengebaar, waarin de nadruk ligt op robotisering, streng staatstoezicht, vervreemding van de productie van ons voedsel en de zwakke positie van de arbeidsmigrant. Bij De Cock ligt de bron van alle verdere ellende bij de klimaatverandering en het omgaan met het (plastic) afval van de consumptiemaatschappij.
 
We zijn in het jaar 2149. Nadat de stijging van de temperatuur en van de zeewaterspiegel gierend uit de hand zijn gelopen, hebben landen en groepen landen zich afgesloten van de rest van de wereld. Engeland en een flink deel van Europa (inmiddels vijanden!) bijvoorbeeld door een enorme wal te bouwen die al het vreemde buiten houdt. Koepels boven de huizen tegen de zonkracht, technologie om de lucht zuiver te houden en allerlei stevige maatregelen om het doorgeven van virussen te voorkomen. Fysiek onderwijs bestaat niet meer, fysieke vriendschap nauwelijks, alles gebeurt online. Deze laatste zaken zijn niet ver van ons coronabed, die van de proloog evenmin: in een land waar Chinees gesproken wordt, geeft een exotisch dier een uiterst eng virus door.
 
Daarna maken we kennis met het 14-jarige hoofdpersonage Lily, een echt rijkeluiskind. Ze woont met haar twee vaders in het hart van de gemeenschap De Nieuwe Unie, Brüssel. Ze verdient bakken met geld als influencer, elke dag zien miljoenen volgers haar in de weer met producten van MIXXON huid care, de zeer tevreden sponsor (zogenaamd ook de sponsor van dit boek!).
 
Alleen een enkele puissant rijke inwoner kan een tripje maken naar een ander gebied. Lily, die eigenlijk nooit buiten komt, mag met haar vaders mee naar New New York. Een goeie truc van de auteur, want dankzij de rondleiders in die stad krijgen we een mooi inkijkje in wat er de afgelopen jaren met die stad en de wereld gebeurd is. Er stond een wal omheen, maar die is na een gruwelijke waterstijging onklaar geraakt, je ziet nog de bovenkanten van beroemde gebouwen, en ook nog een stukje Vrijheidsbeeld. Op die trip ontmoet Lily de knappe Samuel. Hij is eveneens stinkend rijk, zoon van de magnaat Samuel Winfrey. Opvallend: hij weet niets van het bestaan van Lily, hij is een offliner. Het zal duidelijk zijn dat Lily en Samuel elkaar gaan krijgen, maar zoals in elk liefdesromannetje moeten er eerst nog heel wat hobbels genomen worden en avonturen beleefd. Heel erg z’n best om origineel te zijn, doet De Cock op dit punt niet. Lily moet in het begin vooral stotteren, blozen en/of schrikken als Samuel in de buurt is. Daarna is ze vaak bezig de druppels en de spieren op zijn fraaie borstkas te volgen, ook als de situatie nijpend is.
 
In de haven rijpt in Lily’s hoofd een plan om het aantal volgers over de ultieme streep van 200 miljoen te trekken: een heus avontuur. Zij en Samuel ‘kapen’, dankzij hun positie, een door de autoriteiten aan de ketting gelegd schip van de zogenoemde Vuilzwervers. Onderweg, terug naar De Nieuwe Unie, snappen deze afval verzamelende milieuactivisten en ook Samuel dat Lily dat niet gedaan heeft uit liefde voor het milieu, maar puur uit eigenbelang. Ze dreigen haar aanvankelijk overboord te gooien, maar dankzij enkele treffende heldendaden mag ze blijven. Ze leert razendsnel, gaat nadenken over haar situatie, en raakt in de ban van de manier waarop de Vuilzwervers, een soort opvolgers van de Regenboogstrijders [Greenpeace!], leven en werken. Aangezien alles gefilmd wordt, begint het in De Nieuwe Unie te kraken en te piepen, de jongeren krijgen ‘slechte ideeën’.
 
Een en ander eindigt zo op het eerste gezicht niet volkomen happy, maar de slotzinnen suggereren wel veel goeds. Tom De Cock riep zijn jonge lezers op te bedenken en op te schrijven wat er zou kunnen gebeuren, en dat in te sturen.
 
De Cock is er, zoals vaak in scifi, niet echt in geslaagd andere mensen te tekenen in die best verre toekomst. Er wordt ouderwets vergaderd, verliefdheid en vrijen gaan ‘als vanouds’ en het avontuur dat Lily en Samuel doormaken, wijkt in niets af van de avonturen uit andere spannende verhalen. Zijn beeld van hoe de wereld er uit zou kunnen zien, is wel overtuigend, op zijn site kun je trouwens factchecken. Uit het heden blaast hij erg mooi protectionistisch en dictatoriaal leiderschap op. Dit doet hij in korte, vaak erg humoristische tussenstukjes onder de titel ‘Ondertussen’. De eerste minister zit daar de actualiteit door te nemen met zijn ministers, allemaal goed op de hoogte maar zonder inspraak. Milieu heeft slechts een onderminister (‘Wat nu weer, onderminister van Milieu?’), de minister van Nationale Rampen test nieuwe geneesmiddelen voor virussen ‘extra muros’, er zijn heuse ministers van Onpartijdige Media en Onafhankelijke Pers. Je herkent moeiteloos de actualiteit in en buiten Europa.
 
Erg leuk, en actueel, zijn hun en andere reactionaire (van de volwassenen) reacties op beelden waarin de jongeren en de Vuilzwervers kussen, huggen, highfiven, mond op mond beademen en elkaar op de schouders slaan. Het boek gaat echt over de toekomst en die is aan de jongeren. Van hen moet de verandering komen. Die jongeren hebben er, in dit boek in elk geval, weer een mooi woord voor ‘te gek!’ bij: ‘beton!’ Oudere jongeren bedient De Cock door popmuziek van nu in het verhaal te presenteren als nieuw nostalgisch.
 
Alles bij elkaar een weliswaar vrij traditioneel avonturenverhaal wat betreft genrekenmerken, maar toch geslaagde jeugdroman: enthousiasmerend, actueel en geregeld erg geestig. Met een mooi motto (een tekst van Marshall McLuhan: ‘On Spaceship Earth there are no passengers; everybody is a member of the crew’) en een treffende cover.
 
Tom De Cock: Lily, Pelckmans, Kalmthout 2021, 396 p. ISBN 9789463832717

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri