Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2023

Nir Baram: De wereld is een gerucht

door Ludo Abicht

Waar is daar? Daar waar niets is afgelopen, het verhaal geen einde heeft, en hij is niet hier.’  

Deze raadselachtige zin wordt een halve bladzijde later nog eens woordelijk herhaald, als was het een mantra om de relatie van Jonathan, de verteller, met zijn ex-geliefde Tali op te roepen, maar ook met zijn zoontje, de jonge Itamar. En de auteur voegt er aan toe: ‘Alsof Itamar dat begreep.’
 
Het is een verhaal over verschillende relaties, die tussen Jonathan en Tali, tussen Jonathan en Itamar, tussen Jonathan en Joël en Tali. Met dit verschil dat Joël intussen reeds zelfmoord gepleegd heeft en de wereld van zijn beste vriend en vriendin fundamenteel veranderd heeft. Zo grondig dat er in feite bijna over niets anders gesproken wordt, maar dan wel vooral via de fantastische verhalen die de vader voor zijn zoon verzint. Het moet de vaders en moeders onder ons herinneren aan de avonden waarop we onze kinderen bij het slapengaan een verhaal-in-afleveringen vertelden, om door de kinderen telkens opnieuw betrapt te worden op foute of onjuiste details waar we geen acht op geslagen hadden, maar die de kinderen flink kunnen ergeren.
 
Het is ook een boek over een diepe liefde, een onwrikbare vriendschap en een existentiële -- het woord is hier op zijn plaats -- verantwoordelijkheid van de vader voor zijn kind.
 
In feite, en dat is zowel het aantrekkelijke als het problematische in dit boek, kunnen al deze verhalen over heel reële mensen slechts zinvol verteld worden in een magisch realistische saga over een reis naar de top van een berg, waar een ‘dromenterugbrenger’ niet alleen de dromen van de bezoekers kan oproepen, maar ze kan omvormen in herinneringen. Het niveau van de alledaagse gebeurtenissen voor en na de zelfmoord van Joël wisselt voortdurend af met de evocatie van magische figuren die beloofd zouden hebben ons van die dromen te verlossen, maar er ons steeds meer in verstrikken, want zoals dat citaat aan het begin aangeeft, ook na de dood van Joël is niets afgelopen, het verhaal heeft lang geen einde en hij (Joël), die niet meer hier is, domineert nog steeds alle verhoudingen.
 
Bij een eerste lectuur vond ik deze voortdurende, vaak subtiele en soms abrupte verschuiving van niveaus, van de realiteit van een wijk in Tel-Aviv of Jeruzalem, een jeugdherinnering aan een ‘wadi’, een kloof waar Jonathan en Joël hun ingebeelde fantastische avonturen beleefd hadden, naar de geheimzinnige berg van de dromenverklaarders een beetje storend, om niet te zeggen iets te voorspelbaar. Tot ik op bladzijde 250 (van de 301, dus vrij laat) op een gesprek botste tussen vader en zoon:
 
‘Hij deed zijn ogen open: “Vertel me eens iets over de slechteriken”, had Itamar hem op een nacht gezegd toen ze samen in bed lagen. “Hoe we de IJskoning hebben verslagen”, en hij begon te vertellen dat papa en Itamar in de auto reden en plotseling bevroren alle torens om hen heen. “Niet zo,” zei Itamar. “je moet het me vertellen alsof we allebei kinderen zijn.”’
 
Dat was de sleutel, ook voor de lezers: je moet het lezen alsof we allemaal kinderen zijn, dat wil zeggen zeer aandachtige luisteraars -- zelfs een beetje in de Duitse, mag ik zeggen fundamentalontologische, zeg maar heideggeriaanse betekenis van de term Andacht ? -- die tegelijkertijd alles absorberen en toch ergens vermoeden dat het om een sprookje gaat. Alleen zo begrijp je ten slotte de verhouding tussen de vier hoofdfiguren van dit verhaal: Tali die ondanks haar breuk met Jonathan en haar verhouding met Joël nooit haar liefde voor Jonathan opgegeven heeft, Jonathan die dit weet en daardoor in een moeilijke verhouding tot zijn allerbeste vriend Joël kwam te staan, en Itamar die van al die volwassenenrelaties een erfgenaam wordt, ook al zal hij dat pas later volop beseffen. Misschien, wie weet, met de hulp van een nieuwe ‘dromenterugbrenger’, maar veel waarschijnlijker in lange sessies met een doodgewone maar clevere pyschoanalist, iemand die opgegroeid is in een land waar de avontuurlijke wadi’s intussen pretparken geworden zijn en de toverbergen naar de literatuur zijn teruggekeerd.
 
Nir Baram: De wereld is een gerucht, De Bezige Bij, Amsterdam, 2023, 301 p., ISBN 9789403186313. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri