Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Claudia Piñeiro: Een beetje geluk

door Hugo Van Hoecke

In onze contreien is de zestigjarige Claudia Piñeiro niet bepaald een bekend auteur, maar in haar thuisland des te meer, te danken aan de thrillerachtige romans en scenario’s die ze de voorbije tijd vorm gaf en die in Argentinië gretig gelezen worden. Het mysterie speelt daarin een belangrijke rol, en van een collega-auteur leerde Piñeiro dat net het héél langzaam ontrafelen daarvan is wat een boek spannend houdt: ‘Vertel niet te veel ineens, sommige dingen moeten in de lucht blijven hangen’. Dat nam zij ter harte, in haar vorige roman (het gelauwerde Elena weet, Meridiaan 2022) en ook in deze. Die begint met een citaat uit een boek van Alice Munro, over acute pijn ‘die chronisch zal worden, permanent maar misschien niet voortdurend’. Waaraan de lezer aanvankelijk geen boodschap heeft, maar er later wel de kracht van inziet: het is met name de trigger voor het hele verdere verhaal.  

Dat verdere verhaal wordt omgekeerd chronologisch opgebouwd, dat wil zeggen: door vertrekkend van vandaag opklimmend in het verleden en sporadisch stukjes prijsgevend van wat gebeurd is, ergens halfweg volledige helderheid te verschaffen en de weg te effenen voor het behandelen van de acute pijnsituatie -- met name die waar Alice Munro het in het aanvangscitaat over had. In een soort halfduister gaan we dus met de auteur op pad met een vrouw van wie we vernemen dat ze Argentijnse is, in Boston woont, daar Spaanse les geeft, die ergens voor gevlucht is uit haar thuisland en nu met veel angst op missie gestuurd wordt naar de plek waar ‘het’ allemaal gebeurd is.
 
Piñeiro knutselt de complexe situaties die zich op de reis voordoen handig en op een erg vakbekwame manier in elkaar terwijl ze de spanning stelselmatig opdrijft door op de precieze momenten uit te pakken met nieuwe elementen die ertoe doen. Doordat het overgrote deel van het boek bestaat uit een poging van de vrouw om schriftelijk en vanuit het eigen ik in het reine te komen met wat haar is overkomen, is er ook ruimte zat voor een zoektocht naar het wezen van schuld en verantwoordelijkheid, boete en slachtofferschap. Het zijn niet de enige thema’s die bij het behandelen van de ‘waarom’-vraag op de voorgrond treden: verder ook geluk en tegenslag, beslissing en toeval, oorzaak en gevolg, alle ondergebracht in één uitvoerig zelfonderzoek. Misschien is deze zelfbevraging niet eens toevallig het hoofdonderwerp, gegeven het recente politieke verleden van Argentinië, waar de controverse rond deze thema’s tot op vandaag de publieke opinie blijft beroeren.
 
Een voorbeeld kan dit duidelijk maken. De beschadigde vrouw waar het verhaal om draait en die haar verantwoordelijkheid ontvlucht, heet vandaag Mary Lohan, gemakshalve, want toen ze in de VS aankwam ‘had ze niets meer, zelfs geen naam’. Maar voor ze in de afgrond verzeilde, heette ze Marilé, met achternaam Lauria, een achternaam ‘die dat nooit is geweest’. En in haar onbekommerde jeugd Maria Elena Pujol. Hoe dan ook, haar identiteit ligt finaal helemaal aan diggelen. Door haar zesjarige zoon achter te laten en naar de VS te vluchten ontneemt zij hém eveneens een flink stuk van zijn identiteit. Het doet onwillekeurig terugdenken aan het drama van de Argentijnse baby’s die onder de Videla-dictatuur van de jaren zeventig bij hun ouders werden weggehaald en overgedragen aan kinderloze ouderparen die het regime steunden. Speelde dit ook in Piñeiro’s hoofd?
 
Nochtans blijft de auteur niet stilstaan bij deze scherven van pijn. Het verhaal verloopt in een richting waar plaats is voor hoop. Weliswaar kan je erover discussiëren of de afloop al dan niet als té gemaakt overkomt, maar feit is wel dat Piñeiro erin geslaagd is om een grotendeels acceptabele setting te creëren voor een schrijnend gewetensdrama met vérdragende consequenties, dat enkel doorbroken wordt dankzij (ik verwijs naar een van de ondertitels) ‘de goedheid van vreemden’. Die goedheid creëert hoe dan ook dat ‘beetje geluk’ waar de titel van het boek op alludeert.
 
Claudia Piñeiro: Een beetje geluk, Meridiaan, Amsterdam 2024, 270 p. Vertaling van Una suerte pequeña door Eugenie Schoolderman. ISBN 9789493305229. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan