Poëzie
BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2024
Tom Mariën, Pascale Petterson (ill.): De geur van zwart
door Dirk De Geest
Tom
Mariën schreef eerder al een paar prentenboeken, maar met De geur van zwart debuteert hij als dichter. Hoewel, die
karakterisering is slechts gedeeltelijk correct. Dit boek bevat weliswaar een
aantal gedichten, maar die zijn verbrokkeld in kleine stukjes over de
bladzijden (en in feite ook wel in fragmenten geschreven). Dat komt doordat
Pascale Petterson een grafische interpretatie geeft door middel van een aantal
paginagrote illustraties. Daardoor is dit een soort van artistiek prentenboek
voor volwassen lezers. Het is een eigen variant van wat tegenwoordig graphic poetry genoemd wordt. Dit boek
is dan ook typografisch een pareltje. Het formaat is oblong (in de breedte in
plaats van in de hoogte gemaakt), met fraaie illustraties. De teksten staan
afgedrukt met een ouderwetse typemachine, want het handmatige van het boek
opnieuw onderstreept.
De gedichten zelf zijn bewust
kinderlijk van toon. Soms staan de letters groter afgedrukt zoals bij
kinderpoëzie om bepaalde woorden of uitroepen te onderstrepen. Die kinderlijke
stem staat echter in contrast met de manier waarop hier vaak negatieve
gevoelens en ervaringen worden opgeroepen: de geur van zwart lijkt die van
moeizame herinneringen, van deprimerende ogenblikken. Heel wat gedichten
draaien rond jeugdige angsten, en hoe kleiner de ik-figuur zichzelf voelt, des
te groter reusachtiger wordt de belichaming van zijn onzekerheid. De
badmeesters lijken haast beulen die verbaal maar ook lichamelijk het kind
bedreigen. Moeders worden uitvergroot tot reuzen die onbegrijpelijke
handelingen stellen en daardoor raadselachtige figuren zijn. En ook het
centrale ikpersonage zelf begrijpt lang niet altijd wat hem bezielt en
obsedeert. De angst voor vrouwen hangt immers samen met een onuitgesproken
verlangen, en het kind in hem wordt nooit overwonnen.
Mariën is goed in het oproepen van die emoties met behulp
van sprekende beelden. Bij momenten zorgt dat voor verrassende wendingen, maar
op andere ogenblikken blijft deze poëzie toch hangen bij wat er staat, zonder
dat de lezer uitgedaagd wordt om verder te gaan. In die zin is de eenvoud van
deze lyriek tegelijk haar kracht én haar zwakte. De illustraties weten in feite
beter de complexiteit van dergelijke gevoelens op te roepen. Pettersson is bij
momenten expliciet, maar op andere ogenblikken weet zij een grote suggestiviteit
op te wekken. Daardoor krijgen de versregels van Mariën vaak extra reliëf. Hoe
dan ook is dit een boeiend grafisch geheel, met een meerwaarde door de
samenwerking van twee artistieke talenten.
Tom Mariën, Pascale Petterson:
De geur van zwart, Poëziecentrum, Gent 2024, 66 p. : ill. ISBN 9789056554514
deze pagina printen of opslaan