Nederlands proza

BOEKEN NR. 5, NOVEMBER 2015

Arthur Japin: De gevleugelde

door Katja Feremans

Als kind al wilde de Braziliaan Alberto Santos-Dumont (1873-1932) begrijpen hoe de helden van Jules Verne boven de wolken bewogen. Wanneer hij ontdekt dat hun avonturen verzonnen zijn, laat hij zijn eigen droom om te vliegen niet varen, integendeel. Na zijn jeugd op de afgelegen koffieplantage van zijn ouders, trekt de technisch aangelegde jongeman naar Parijs. Daar begint hij met de hulp van een paar knappe koppen te zoeken naar manieren om de hemel gericht te doorklieven. Samen met zijn mecanicien Albert Chapin bouwt hij vanaf 1897 meerdere luchtschepen. Een hoogtepunt in Santos-Dumonts carrière is een wedstrijdvlucht in 1901 waarbij hij de Eiffeltoren rondt en het resterende parcours net binnen de tijd aflegt. Duizenden toeschouwers volgden hem daarbij vanaf de grond.

In Brazilië is Santos-Dumont tot de dag van vandaag een nationale held. In de luchtvaartacademie in een buitenwijk van Rio de Janeiro, kan je zowaar zijn hart gaan bezichtigen. Dat is een gevolg van het eigengereide initiatief van de schouwarts die Santos-Dumonts lichaam balsemde: hij sneed het hart eruit. Zo wilde hij het uit handen houden van de overheid, die aan de haal dreigde te gaan met de nagedachtenis van de grootste zoon die Brazilië ooit had voortgebracht. Santos-Dumont was namelijk fel gekant tegen machthebbers en regeringsleiders, omdat hij ze er niet had kunnen van weerhouden om vliegtuigen in te zetten voor oorlogsvoering. En dus vatte dokter Haberfield het plan op om het hart van de hemelbestormer over te dragen aan diegenen voor wie het had geklopt. Aan deze bijzondere ‘hartstocht’ wijdt Arthur Japin drie korte hoofdstukken in De gevleugelde. De overige twee delen gaan over Santos-Dumonts jeugd in Brazilië en zijn pioniersleven in Frankrijk tot 1901.
 
Rond de gepassioneerde waaghals en de excentrieke erfgenaam van een onbegrensd fortuin cirkelden voortdurend bekende vrouwen, onder wie de actrice Sarah Bernhardt. Toch bleef hij zijn leven lang vrijgezel. Dit was samen met zijn vele feminiene trekjes volop voer voor roddels. Daarop borduurt Arthur Japin verder door de onafscheidelijke vriendschap tussen de aeronaut en zijn mecanicien een homo-erotisch tintje te geven.
 
Nadrukkelijk zweeft de alwetende verteller over dit verhaal. Zo komt hij geregeld op de proppen met symbolisch gekleurde bedenkingen rond hartsaangelegenheden en het gevecht van de mens met de zwaartekracht. Door dit procedé te vaak te herhalen geraakt het effect ervan helaas uitgehold. Met De gevleugelde haalt Japin een buiten Brazilië vergeten held van onder het stof en loodst hij ons tegelijk binnen in het leven van een man die worstelt met de liefde en moeilijk aardt tussen de mensen. De historische realiteit is het fundament van de roman, maar uiteraard levert ook Japins verbeelding een deel van de bouwstenen. Om dit boek in je hart te sluiten, moet je je dus net als de schrijver graag ophouden in het grensgebied tussen feit en fictie.
 
Amsterdam : De Arbeiderspers, 2015, 319 p. ISBN 978902953896I 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri