Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, NOVEMBER 2015

Fiston Mwanza Mujila: Tram 83

door Tom Rummens

In zijn debuutroman Tram 83 schetst de Congolese auteur Fiston Mwanza Mujila het grimmige portret van een groep mensen wier leven zich afspeelt in het vagevuur. Tram 83 is het centrum van hun wereld, een café, een donker hol, waar woorden kogels worden, seks gedegradeerd werd tot een ruilmiddel en humor een middel is om te zalven en te slaan. Het is een bikkelharde en volstrekt illusieloze realiteit die Mujila ons voorschotelt, en de stilistisch superieure wijze waarop hij dat doet, maakt van Tram 83 een ware ontdekking.

Het café Tram 83 in Lubumbashi, 'het stadland' genoemd, functioneert als epicentrum van de roman. Het is een stamkroeg voor de arbeiders uit de diamantmijnen. Het is er smerig, druk en altijd open. Hoeren, pooiers, blanke toeristen en zakenlui, kunstenaars, gelukszoekers vinden er elkaar. De wetten die er gelden, zijn ongeschreven maar daarom niet minder van tel. Er heerst een apart vocabularium. ‘Kuikens’ zijn minderjarige meisjes die zich prostitueren in de diamantmijnen, ‘kalefakkers’ zijn jongens die als knecht fungeren in de mijn: allebei zijn het vogels voor de kat, kansloos opgeofferd in een wereld waarin niks nog lijkt te werken en de toekomst er ondubbelzinnig zwart uitziet.
 
Requiem en Lucien zijn de hoofdpersonages in het boek. De eerste is een fatalist pur sang, brutaal gebekt en overtuigd van de zinloosheid van alles. Hij draagt bijnamen van Hitler tot Don Quichot, van Obama tot Dostojevski: een hele pagina gebruikt Mujila om Requiems indrukwekkende reeks alter ego's te etaleren. Lucien daarentegen is een schrijver op de dool, tientallen keren in het boek wordt hij aangemaand zijn theatertekst af te maken maar het komt er niet van, al blijft hij het proberen. Opgeven behoort niet tot zijn vocabularium, het leven is daarvoor te heftig.
 
Dat is tegelijk wat beide personages gemeenschappelijk hebben: hun liefde voor de heftigheid, hun eindeloze sturm und drang. Het zijn mensen op hun nulpunt, elk laagje vernis werd genadeloos weggeschuurd, hun ziel is rauw. Hier is voor mededogen nog maar weinig plaats. Alles is dringend, belangrijk en onomkeerbaar.

Die verhoogde graad van urgentie is ook de motor én de olie van dit stormachtige, maar geniale debuut. Mujila's pen is vlijmscherp en trekt met een nietsontziende rotvaart door de sloppenwijken van Lubumbashi. Het tempo is hoog, veel tijd voor reflectie of duiding is er niet. Pas wanneer je het boek uit hebt besef je dat je al die tijd vergat te ademen.
 
Amsterdam : De Bezige Bij, 2015, 251 p. Oorspr. titel : Tram 83. ISBN 9789023497561 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri