Letterkunde

BOEKEN NR. 6, NOVEMBER 2015

Jan Verdonck: Guido Gezelle, dichter van de zon

door Jooris van Hulle

Aan de hand van een analyse van een aantal zonnegedichten (gedichten die volledig over de zon handelen) en een beknopte verwijzende bespreking van vermeldingen van de zon in andere gedichten, biedt Jan Verdonck in Guido Gezelle, dichter van de zon een boeiende inkijk in de persoonlijkheid en het geestelijk universum van Gezelle. Zon en licht zijn in diens poëzie, ook vanuit het contrast met duisternis en/of nacht , nadrukkelijk aanwezig, zeker in het laatste decennium van zijn dichterschap. Die grote aandacht voor de zon is volgens Verdonck terug te voeren op de diep religieuze oriëntering die het fundament vormt van Gezelles lyriek. En, zo noteert Verdonck in zijn besluit: ‘ De essentie van die religieuze ingesteldheid ligt misschien ook geankerd in zijn bijzondere aandacht en eerbied voor alles wat groot is en dat alles overstijgt binnen de kosmos: het heelal, de sterrenhemel, de zon, de maan…’  
Uit het gebruik van metaforen in de zonnegedichten blijkt verder dat Gezelle niet steeds eenduidig te werk is gegaan waar het zijn persoonlijke opvatting betreft over het wezen van de zon. Enerzijds beschouwde hij die (maar) als een schepsel Gods, anderzijds identificeerde hij de zon met God. Verdonck heeft zich bij zijn bespreking van de geselecteerde gedichten bewust binnen het referentiekader zon/God/dichter gehouden. Dat maakt meteen dat de analyses niet uitputtend en specialistisch zijn geworden, maar vanuit hun voorzichtig aftastende benadering een beeld schetsen van de mens Gezelle. In de relatie met de zon speelt ook, vanuit de onderliggende metaforische voorstelling dier Gezelle zo vaak heeft aangewend, de bloem een belangrijke rol. Als er één gedicht is waarin zowat alle motieven en betekenislagen samenvloeien binnen een coherent geheel, dan is het wel ‘Ego Flos’, een ‘mystiek gedicht waarin te zien is hoe de dichter zijn levenslange concentratie op en verbondenheid met de natuur in harmonie heeft weten te brengen met zijn diepste religieuze aspiraties.’ 
 
Binnen het opzet van de thematische benadering die Jan Verdonck voor ogen had bij het samenstellen van zijn tweede Gezelleboek (eerder verscheen van hem Gezelle herlezen – 2011) opent de manier waarop de dichter-van-de-zon hier ten tonele wordt gevoerd, boeiende perspectieven voor een hernieuwde lectuur van de gedichten. 
 
Loppem, Guido Gezellekring, 2015, 176 p., € 24 (verzendkosten incl.)

deze pagina printen of opslaan