Vertaald proza
BOEKEN NR. 4, FEBRUARI 2016
Care Santos: Verlangen naar chocolade
door An Van Hecke
Wie het boek Verlangen naar chocolade in handen
krijgt, kan bijna niet anders dan wegsmelten bij het nostalgische omslagbeeld
van het kleine meisje met het rode jasje in een chocoladewinkel. De hoge verwachtingen
die dit beeld oproept, worden door de Barcelonese schrijfster Care Santos
volledig ingelost. De oorspronkelijke titel van het boek – in het Catalaans Desig de xocolata –, doet erg denken aan
een klassieker uit de Mexicaanse literatuur, Laura Esquivels Como agua para chocolate (1989, vertaald
als Rode rozen en tortilla’s). Deze
roman behoort tot een genre waarin het centrale thema, eten en de eetcultuur,
op een symbolische en historische wijze wordt uitgewerkt.
Ook Santos brengt haar kroniek over chocolade vanuit
verschillende invalshoeken: drie vrouwen, drie passionele verhalen, in drie
eeuwen Barcelona, met als rode draad de porseleinen chocoladekan die ooit
toebehoord heeft aan Madame Adélaïde, dochter van Lodewijk XV van Frankrijk. De
drie verhalen worden voorgesteld als drie operabedrijven, met daarbij nog een
prelude, twee interludia en een finale. In het eerste hoofdstuk, dat zich
afspeelt in de twintigste eeuw, lezen we het verhaal van Sara, gehuwd met Max,
maar verliefd op de excentrieke chocolatier Oriol. Het tweede verhaal gaat over
Aurora, een dienstmeisje bij een rijke negentiende-eeuwse familie. Aurora, voor
wie chocolade een verboden luxe is, is een fijngevoelige, attente en
leergierige vrouw. Ten slotte is er de rebelse Mariana, weduwe van de
beroemdste chocolademaker in het Barcelona van de achttiende eeuw. Mariana
raakt verwikkeld in een complot omdat ze een geheime cacaomaler van haar
overleden echtgenoot bezit. Van deze drie vrouwen krijgen we aangrijpende
karaktertekeningen, maar ook de mannelijke personages komen sterk naar voren,
zoals dokter Horacio Volpi (deel twee), een kranige zeventiger, fervent
operaganger en kunstliefhebber, met een heel apart gevoel voor humor.
De omgekeerd chronologische volgorde van de drie
hoofdstukken geeft je als lezer het gevoel geleidelijk terug te keren in de
tijd. Elk hoofdstuk heeft bovendien zijn eigen stijl: het eerste is zeer
hedendaags en herkenbaar voor de lezer van vandaag; het tweede roept de sfeer
op van een negentiende-eeuwse realistische roman, met veel oog voor detail; het
derde is opgevat als een theaterstuk. Naast chocolade staat ook opera centraal,
vooral in het tweede verhaal, waarin het operahuis Gran Teatre del Liceu een
belangrijke rol speelt. Sommige personages zien hun eigen leven zelfs alsof ze
mee acteren in Don Giovanni of La traviata, wat dan weer leidt tot een
verrassende spanning tussen realiteit en fictie. Een historische roman kan je
het niet echt noemen, maar fictieve en historische personages komen
probleemloos bij elkaar, zoals ook af te leiden valt uit het personenregister
achteraan het boek. De setting in Barcelona en in het bijzonder in de wijk rond
de kerk Santa María del Mar ademt een magische sfeer uit.
Care Santos heeft niet alleen een schitterende kroniek over
chocolade geschreven – van de ontdekking van de cacaoboon in Amerika tot de
verhalen over de meest verfijnde chocolademakers in Barcelona –, maar tegelijk
schetst ze ook een beeld van een maatschappij waarin waarden en normen over
drie eeuwen heen sterk veranderen. Een extra vermelding over de vertaling mag
hierbij niet ontbreken: Jacqueline Visscher heeft met Verlangen naar chocolade een knappe prestatie
neergezet. Zo worden bijvoorbeeld de verschillende taalregisters van de hoge en
lage klassen in Barcelona heel subtiel in het Nederlands weergegeven.
Slechts heel af en toe wordt de aandacht van de lezer wat
afgeleid door breedvoerige omschrijvingen, maar gelukkig weet Santos de
spanningsboog hoog te houden. Na het lezen van de laatste bladzijde voelt het
alsof de stemmen uit de porseleinen chocoladekan nog niet alle verhalen hebben
verteld. Santos heeft de lezer echt te pakken door net niet alles te zeggen,
maar veeleer te suggereren, zodat je doorheen de lectuur ook zelf je
verbeelding kan gebruiken. Er is het verlangen naar chocolade, maar tegelijk
ook naar nieuwe verhalen, want na dit boek kan je alleen maar besluiten: dit
smaakt naar meer.
Amsterdam :
Wereldbibliotheek 2016, 383 p. Vert. van: Deseo de chocolate door Jacqueline
Visscher. ISBN 9789028426474
deze pagina printen of opslaan