Roger de Neef wint er geen doekjes
om. Dit unieke Valentijnsgeschenk is integraal opgedragen aan zijn echtgenote
Constance, de muze die ook al in eerdere bundels werd vermeld. In dit geval
ligt die verwijzing voor de hand. De bijzonder royaal uitgegeven bundel – op
bijzonder groot formaat (onhandig voor de boekenkast) en in vierkleurendruk –
telt twintig liefdesgedichten, die daarenboven ook nog eens in Franse en
Engelse versie zijn afgedrukt. Het geheel wordt verlucht met een aantal
tekeningen en aquarellen van Michael Bastow. Roger de Neef is sinds jaar en
dacht een dichter die men ‘numineus’ zou kunnen noemen. In plaats van een
louter realistische weergave van de werkelijkheid gaat hij integendeel op zoek
naar diepere betekenissen. De werkelijkheid krijgt in zijn gedichten vorm via
de kracht van symbolen, die als het ware doorverwijzen naar een onderliggende
kosmische samenhang. De mens is daarbij een factor in een veel ruimer geheel. Tegelijk
heeft De Neef die filosofische dimensie in veel van zijn gedichten verbonden
met het niveau van de persoonlijke ervaring en de persoonlijke relaties. Hier
is dat niet anders. Via de vrouw en de erotiek probeert de dichter iets van het
absolute van het bestaan bloot te leggen. Daardoor hebben deze gedichten een
bijzonder dubbelzinnig karakter. Enerzijds streven ze naar een vorm van aardse
mystiek, maar anderzijds is de metaforiek ook herkenbaar-seksueel.
Het resultaat is een
samenspel van realistische elementen en kosmische beelden. Het hele lichaam
wordt voorzien van ogen, waarin de ik uiteindelijk verdwijnt:
‘De ogen
Van je
borsten
En de ogen
Van je navel
De ogen
Van je
lippen
En ogen
Achter alle ogen
Waarin ik verdwijn.’
Soortgelijke
mechanismen duiken in alle gedichten op. In het geciteerde voorbeeld is die
beeldspraak aantrekkelijk en suggestief, maar op sommige momenten wordt ze ronduit
plat:
‘Ik mijn
lief omschrijf
Je kontje als een zon
Met het sap van
de perzik
En vlezige pruim.’
Dit past uiteraard in een poging
om zowel het verhevene als het vulgaire tot poëzie te verheffen, maar in mijn
ogen gaat het hier om een misrekening van de intelligentie van de lezer.
Dat My Funny Valentine oprecht bedoeld is,
valt niet te betwijfelen. Ironie is iets dat De Neef in zijn poëzie zelden
aanwendt. Toch is deze bundel in mijn ogen slechts bij momenten geslaagd. De
gedichten worden na enige tijd toch voorspelbaar, en hier en daar valt het
kosmische streven geheel weg bij een sterk realistische weergave van het
vrouwenlichaam: de beeldspraak versterkt dat nog of is soms ongewild grappig.
In die zin toont deze bundel slechts de visionaire beeldspraak die zo typerend
is voor het beste werk van Roger de Neef. De pretentie van het boek wordt
daarom niet waargemaakt. Jammer, want de gedichten zijn ook in een Franse en
een Engelse versie opgenomen. Iets vergelijkbaars geldt ook voor de monumentale
vrouwenportretten van Michael Bastow; ze blijven bijzonder schatplichtig aan
bijvoorbeeld een kunstenaar als Schiele. Blijft vooral de schitterende
vormgeving van dit boek over, maar dat is toch wat weinig.
Gent
: Poëziecentrum 2016. ISBN 9789070968953
deze pagina printen of opslaan