Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MAART 2016

Alaa Al Aswani: De Automobielclub van Caïro

door Tom Rummens

Alaa Al Aswani, schrijver en praktiserend tandarts, is wellicht de grootste Egyptische schrijver van het moment en een absolute superster in de Arabische literaire wereld. Doorbreken deed hij in 2002 met Het Yacoubian, een roman waarin hij talloze taboes besprak, van homoseksualiteit over vrouwenemancipatie tot drank- en druggebruik. Het boek speelde zich af in het centrum van Caïro aan de vooravond van de Eerste Golfoorlog: veel verdoezelende omwegen had Al Aswani dus niet gebruikt, en de leefwereld die hij schetste was herkenbaar voor miljoenen Arabieren. Het leverde hem veel kritiek op en de schrijver leeft ook vandaag nog op zeer gespannen voet met de Egyptische autoriteiten.  
 
Is dat een van de redenen waarom De automobielclub van Caïro, Al Aswani's nieuwste boek, zich niet in het hier en nu afspeelt, maar in het Caïro van de late jaren veertig? Het zou goed kunnen, en de proloog, waarin de schrijver zelf bezoek krijgt van zijn hoofdpersonages, lijkt er indirect naar te verwijzen. Toch is dit boek ook zonder het hedendaagse referentiekader een bijtend actuele roman, een verhaal over dubbele moraal, corruptie, over een klassenmaatschappij die er een op zijn zachtst gezegd bijzonder moeizame relatie met andersgezindheid op nahoudt.  
 
Alles begint wanneer Abd el Aziez Ga'far uit armoede met zijn gezin verhuist van het platteland naar Caïro. Niet dat de toekomst hen daar zondermeer tegemoet lacht, maar de grootstad lijkt in elk geval voor zijn vier kinderen meer mogelijkheden te beloven. Abd el Aziez vindt werk als magazijnverantwoordelijke in de Automobielclub, de plek bij uitstek waar de Europees geöriënteerde beau-monde van Caïro steevast verzamelen blaast, vaak in het gewaardeerde bijzijn van de koning Faroek. De Automobielclub is eigendom van Engelsman Mr. Wright, die Egypte en de Egyptenaren haat: niet zonder dédain kijkt hij neer op zijn werkvolk. Op de werkvloer van de club heeft Alkoe de touwtjes in handen: hij leidt zijn personeel met ijzeren hand, lijfstraffen zijn eerder regelmaat dan uitzondering. Abd el Aziez leidt een weinig te benijden leven in de club, net als veel andere Egyptenaren. Maar hij houdt stand in de hoop dat hij zijn vier kinderen, waaronder zoon Kamil en dochter Salah, een beter leven kan geven. Wanneer Abd el Aziez op een bepaald moment toch revolteert, wordt hij zo hard in elkaar geslagen dat hij de klappen niet overleeft.  
 
Kamil neemt niet alleen zijn vaders job in de Automobielclub, maar ook de vaderrrol in het gezin op zich, samen met zijn losbandigere broer Mahmoed. Sa'ied, de vierde telg uit het gezin, treedt in het huwelijk met een keurige Egyptische vrouw. Salah, op haar beurt, twijfelt tussen ook zo'n huwelijk en haar studie wiskunde, de minder voor de hand liggende weg, maar toch ook niet onaantrekkelijk.  
 
Ondertussen dompelt Al Aswani zijn lezers, via het personage Kamil, langzaam maar zeker dieper onder in de mysterieuze wereld van de automobielclub. Het is een wespennest vol intriges, propaganda en geheimdoenerij, maar wie wat precies manipuleert, is veel minder helder, laat staan eenduidig. De geheime agenda's tieren welig, er wordt gefluisterd en gelogen dat het een lieve lust is. Wanneer de politiek geëngageerde Kamil zich aansluit bij een geheime politieke beweging die de gevestigde orde finaal wil ondergraven, gaan de poppen pas echt goed aan het dansen.

De automobielclub van Caïro is een ontzettend rijk en ambitieus boek. Het maakt op een diep doorleefde manier iets tastbaar dat we goed, maar tegelijk ook slechts op een heel gefragmenteerde manier blijken te kennen: een wereld van corruptie en machtspolitiek. En in die zin is het ook razend actueel, zelfs als het verhaal ons zeventig jaar terug de tijd inwerpt. 
 
Breda : De Geus 2016, 540 p. : ill. Vert. van: Nâdî al-sayyârât door Djûke Poppinga. ISBN 9789044516098

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri