Vertaald proza

BOEKEN NR. 12, NOVEMBER 2016

Jesús Carrasco: De grond onder onze voeten

door Hugo Van Hoecke

Ergens vooraan in de twintigste eeuw wordt Spanje overweldigd en geannexeerd door een niet benoemde vreemde mogendheid waarvan de troepen zich superieur wanen, een buitenlandse taal spreken en zich ongemeen wreed gedragen tegenover de lokale bevolking. Her en der heeft de auteur wel enkele vage verwijzingen in de tekst verwerkt, maar omdat zulke bezetting in dié tijdsperiode en op dié plek (Extremadura) nooit aan de orde is geweest ligt de conclusie voor de hand: de gruweltaferelen die Carrasco als achtergrondmateriaal hanteert, hebben geen historisch maar een menselijk waarheidsgehalte. Het gaat in andere woorden niet om deze of gene aanwijsbare militaire bezetting, maar om het overweldigen van andermans leven en omgeving tout court.   
Sleutelfiguur in het verhaal is Eva Holman, de echtgenote van een afgeserveerde militaire commandant die van het ‘Rijk’ een dorpje in een ‘kolonie’ toegewezen kreeg om zich te vestigen. Zij gaat volledig mee in het verhaal van de veroveraars, tot een zwijgzame man – niet veel meer dan een menselijk wrak - zich komt nestelen in haar tuin. Voorzichtig zoekt zij toenadering, en héél langzaam leidt dit tot het opblazen van haar eigen zekerheden. Ze begint te beseffen dat zij tot dan toe het leven van iemand anders heeft geleid, en ziet zich nu voor de keuze gesteld : doorgaan op de weg die haar onwettig voorkomt, of de rest van haar leven eerlijk en open onder ogen zien. Onwettigheid die zij aanvoelt als het zorgeloos kunnen leven onder de bescherming van een veroveraar die met geweld eenvoudige landlieden onderdrukt, ontwortelt en tot slaven degradeert. Naarmate zij meer en meer over het tragisch verleden van de mysterieuze man (die Leva heet) te weten komt, dringen zich nieuwe overtuigingen op: dat het alleen de pijn is die mensen tot elkaar brengt, dat schermen met begrippen als ‘vaderland’ pure morfine is om ons te onderscheiden van de anderen, dat haar weelderige huis gebouwd was op het bloed van eenvoudige lieden wier waardigheid hun ontnomen was en die uiteindelijk anoniem weer terechtkwamen in het binnenste van de aarde waarop ze waren geboren.
 
Je kan deze intimistische roman, die geen eigenlijke ontknoping kent maar zachtjes wordt neergelegd zoals je een dode ter aarde bestelt (het beeld is niet toevallig gekozen) moeilijk uit je hoofd zetten. Er gebeurt nauwelijks iets tenzij het oprakelen van het gore verleden, dat door Eva tergend traag wordt losgepeuterd uit de hortende woorden van Leva; en toch blijft het verloop constant boeien, vermoedelijk omdat je wil weten waar de auteur heen wil met de gepijnigde man tussen haar gekoesterde bloembedden. Want op een subtiele manier verweeft Carrasco de altijd herlevende natuur met de dwaze verkwisting van zoveel mensenlevens, die voorheen stevig verankerd waren in de aarde, hún aarde, maar nu ontworteld verder moeten leven – áls ze al overleven.
 
Dit beklijvende relaas wordt ons fragmentarisch opgediend in 87 korte hoofdstukjes, waarmee beklemtoond wordt dat het toenemende inzicht Eva stap voor stap overstag doet gaan : het inzicht met name dat geen dapperheid of heldenmoed mensen met elkaar verbindt, maar saamhorigheid en pijn. Je zou dit in een beklemmend novemberwaas gehuld kleinood een intieme studie over ontworteling, geweld en oorlog kunnen noemen. Dat de auteur voor zulke studie een vrouw kiest, Eva, is omdat een vrouw in staat is ‘zich over te geven aan een dimensie van de werkelijkheid die bij een man nooit is gezien’. Zij is het die de weg aflegt die elk mens hoort te bewandelen. Een elementair klinkende gedachte, door Carrasco fraai uitgewerkt in een al even elementair proza, waaruit terecht alle opsmuk is geweerd.
 
Amsterdam : Meulenhoff 2016, 256 p. Vert. van La tierra que pisamos door Arie van der Wal. ISBN 9789029091480

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri