Angst, ontreddering en verdriet. Je weet niet goed wat je overkomt
bij het lezen van De goedheid van
vreemden van de Argentijnse schrijfster Claudia Piñeiro en ook achteraf
laat dit boek je niet meer los. Het is een intiem verhaal dat in de diepste
zielenroerselen van de menselijke psyche graaft. De centrale vraag in deze
roman ligt zeer gevoelig: waarom laat een moeder haar kind in de steek? Een
gegeven dat op zich onbegrijpelijk is en toch probeert Piñeiro de echte redenen
te achterhalen.
Het is de moeder zelf die in de eerste persoon haar verhaal neerschrijft.
De drie namen -Mary Lohan, Marilé Lauría en María Elena Pujol- verwijzen niet
zozeer naar een gespleten persoonlijkheid, maar verraden wel iets van de
complexiteit van de figuur die door omstandigheden een innerlijke, en ook
uiterlijke, metamorfose heeft ondergaan. Over Mary Lohan, een docente Spaans in
Boston, komen we van bij het begin vrij veel te weten. Ze keert na twintig jaar
terug naar haar geboorteland Argentinië. Op de vraag waarom ze toen gevlucht is
en wie Marilé of María dan wel waren, krijgen we maar mondjesmaat een antwoord.
Alles speelt zich af in de microkosmos van het leven van een individu, een
familie en een school, namelijk Saint Peter in Temperley, Buenos Aires. Toch
krijg je ook een ruimer beeld van de tegenstellingen tussen de VS en
Argentinië, vooral dan op sociaal en educatief vlak, want Mary Lohan reist
officieel naar Argentinië om er een onderwijsevaluatie van Saint Peter te
maken.
Het
boek leest als een detective. De lezer wordt immers lang in het ongewisse
gehouden over wát er precies gebeurd is, de auteur speelt sterk met suspense en
pas op het einde vallen de puzzelstukjes in elkaar. De goedheid van vreemden is echter veel meer dan een
detectiveroman. Wat al onmiddellijk opvalt, is de Nederlandse titel die ver
afwijkt van de oorspronkelijke Spaanse, Una
suerte pequeña. In het Spaans wordt gezinspeeld op alle soorten geluk die
je kan hebben, in het bijzonder een klein gelukje, iets wat ons vaak wel eens
overkomt. Mary’s moeder had het daar vroeger ook over: ‘Jij hebt nog eens geluk’,
zei ze, toen Mary van haar man een mooi huis kreeg. Meestal gaat het dan om
materiële zaken.
Toch kan zo’n klein gelukje ook je lot veranderen, zoals de toevallige
ontmoeting met Robert op het vliegtuig, de man met wie Mary gaat samenwonen. Of
ze dan écht geluk gekend heeft, blijft onduidelijk. Robert noemt Mary geen ‘gebroken
vrouw’, zoals het boek van Simone de Beauvoir, maar een ‘beschadigde vrouw’. De
reis naar Buenos Aires lijkt dan een zoektocht naar herstel in de hoop het
beschadigde te repareren, al is het maar voor een klein beetje. De Nederlandse
titel is een goed alternatief voor deze moeilijke vertaling van ‘Een klein
gelukje’, want het opent meteen een heel andere thematiek die in deze roman
zeer mooi is uitgewerkt. ‘De goedheid van vreemden’ verwijst naar een uitspraak
van Blanche Dubois, een personage uit Tramlijn Begeerte van Tennessee Williams:
‘Ik heb altijd vertrouwd op de goedheid van vreemden’. In Mary’s traumatisch
verhaal komt het beeld van deze goedheid sterk naar voren. De mens is klein en
breekbaar, maar dan is er plots die ander, die vreemde, die louter door zijn
aanwezigheid en medeleven een enorme kracht uitstraalt.
Piñeiro’s stijl is aangrijpend
en dat weerspiegelt zich ook in de Nederlandse vertaling. Taal is bovendien een
van de thema’s die vaak terugkomen in de roman. We zien hoe Mary Lohan haar
woorden wikt en weegt, hoe ze in haar taalbeschouwingen nadenkt over hoe je
iets precies uitdrukt. We zien hoe ze in vergelijkingen tussen het Engels en
het Spaans op zoek gaat naar de werkelijke betekenis van woorden. Hoe schrijf
je over pijn en verdriet? Dat lijkt wel de drijfveer van dit boek.
Kortom, dit is een
pakkende roman over moederschap, verantwoordelijkheid en schuld, maar
tegelijkertijd ook over de kwetsbaarheid van elke persoon. Maar hoe kwetsbaar
en gebroken iemand ook is, er is altijd nog dat sprankeltje hoop op de goedheid
van een ander en het verlangen om rust en troost te vinden in de poëtische
kracht van de taal.
Amsterdam : Atlas/Contact, 2016, 269 p. Vert. van: Una suerte pequeña
door Eugenie Schoolderman ISBN 9789025447885. Distributie Veen Bosch &
Keuning
Meer besprekingen over Argentijnse literatuur
deze pagina printen of opslaan