Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2017

Tommi Kinnunen: Het licht achter de ogen

door Freek Adriaens

Tommi Kinnunen wist ook lezers uit de Lage Landen te bekoren met zijn  kroniek Waar vier wegen samenkomen, dus is het niet meer dan logisch dat zijn volgende roman eveneens  in het Nederlands werd vertaald. In Het licht achter de ogen volgen we dezelfde personages  als in zijn debuut, een familie in een niet nader genoemd dorp in het hoge noorden van Finland. Het verhaal, dat los staat van dat debuut, wordt met mondjesmaat verteld, in de vorm van korte, bijna anekdotisch aandoende hoofdstukjes.

Helena, een van de hoofdpersonages, is blind. Het is winter, de Duitsers komen eraan en de partizanen moeten op afstand gehouden worden. Haar papa keert getraumatiseerd terug uit de oorlog en zal zich later het leven nemen. In andere fragmenten speelt Tuomas, het neefje van Helena, de hoofdrol. Hij groeit op in een omgeving waar hij zo snel mogelijk weg wil. In het zuiden van Finland lopen jongens zoals hij minder in de kijker van argwanende heterokoppels. Uiteindelijk belanden zowel Tuomas als zijn tante in het meer urbane Finland: Helena trekt naar Helsinki, en Tuomas vindt een flat in een studentenstad in het zuidwesten.  
 
Het duurt lang voor Tuomas echt thuiskomt: eerst zijn er talloze avontuurtjes met mannen die zich aanbieden in kroegen of net dat tikkeltje te lang op parkbanken blijven zitten. Helena, die ondertussen met een dronkenlap getrouwd is, hoort als eerste familielid van Tuomas’ geheim. Haar huwelijk met een ziende man loopt op de klippen, en ook het leven van Tuomas zal een wending nemen die de lezer niet meteen ziet aankomen.
 
Stof genoeg voor een pageturner, denkt een mens dan, maar dat is Het licht achter de ogen niet geworden. Het verhaal is te veel aan stukjes gereten om meeslepend te zijn. Kinnunen geeft de indruk zijn personages in de eerste plaats met rust te willen laten, en hanteert ook nog eens een vertelstijl die nogal beheerst is voor zoveel drama. Zijn zinnen zijn vrij kort en houden vaak op net waar het interessant begint te worden. Andere auteurs zouden hier suggestief proza van maken, maar Kinnunen vertelt vooral zijn verhaaltjes.
 
Daarmee is niet gezegd dat het de roman ontbreekt aan kwaliteiten. Sommige scènes bieden wel degelijk een aangrijpende inkijk in de levens van antihelden. Op zijn best is Kinnunen als hij vertwijfeling mag schetsen: die van Helena als ze ’s nachts op de tast haar kamer in het blindeninstituut verlaat om op een reliëfkaart van Finland de ribbels van haar geboortestreek te kunnen strelen, of die van Tuomas als een nacht vol passie afgerond wordt met een busrit die zijn verovering, een oudere man, gewoon terug naar vrouw en kind brengt.  
 
En natuurlijk kunnen korte zinnen ook dienen om beeldrijk de verwachtingen te verwoorden die bij lichte zomernachten horen, of om verdriet te vatten in beheerste uithalen, met punten ertussen om op adem te komen.  Kinnunen geeft de ander uit het Noorden op zijn manier een stem, zonder toonhoogtes aan te slaan de hij misschien niet aan kan, of zijn personages toch maar te geëxalteerd zouden doen klinken.  Het geheel is geslaagd, maar verre van overweldigend.
 
Amsterdam : Prometheus 2017, 350 p. Vert. van Lopotti door Sophie Kuiper. ISBN 9789044631678. Distributie: WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan