Vertaald proza
BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2017
Mario Vargas Llosa: Voor uw liefde
door Hugo Van Hoecke
Gedurende zijn
hele literaire loopbaan heeft de nu 80-jarige auteur - ex-presidentskandidaat
en maatschappelijk activist - zich in zijn verhalende en andere werken
opgeworpen als een kritisch analist van de samenleving, weliswaar in hoofdzaak
die van zijn vaderland Peru maar bij uitbreiding die van de gehele westerse
wereld. Vargas Llosa’s romans zijn daarbij de in fictie vertaalde neerslag van
zijn politiek denken.
Dat denken is extreem liberaal, tot het libertijnse toe, en
op economisch vlak gebeiteld in een compromisloze vrije-marktideologie.
Hoofdelementen in dit ideeëngoed zijn : vrijheid van het individu in denken en
handelen is het hoogste goed, macht daarentegen corrumpeert en creëert een
diepgewortelde angst voor het opnemen van de eigen verantwoordelijkheid. En
laat nu precies deze ideeën de inzet zijn van de ongemeen harde bestaansstrijd
die zich in Peru afspeelde in de jaren ‘90 toen president Fujimori er met
assistentie van zijn gewetenloze veiligheidschef Montesinos (‘el Doctor’) de
plak zwaaide.
Met
deze donkere jaren als historisch decor dist de auteur een smeuïg verhaal op
waarin de corruptie, chantage en omkoperij die toen welig tierden in het land,
in vette lagen worden uitgesmeerd. De opgevoerde figuren daarbij en hun
belevenissen kunnen inkleding heten (mag ik hopen), de machthebbers in de
coulissen die de touwtjes bedienen zijn de échte criminele politici uit die
dagen. In welke mate het verhaal klopt met de historische waarheid is niet
meteen duidelijk maar ook niet relevant : het gaat er de auteur om de constante
druk op het individu en de algehele terreurdreiging in beeld te brengen die de
bevolking in Lima en specifiek de gewelddadige wijk Cinco Esquinas in haar
greep hield. Naar deze wijk verwijst ook de oorspronkelijke titel van het boek
; waarvandaan de titel voor de Nederlandse vertaling komt is mij een raadsel,
tenzij het voorwerp van die ‘liefde’ de Peruaanse samenleving zou zijn.
Als alleswetende
buitenstaander stuurt Vargas Llosa zijn verhaal nauwgezet in de richting die
hij heeft uitgedacht, met name : ex-president Fujimori en zijn perverse
kornuiten aan de schandpaal nagelen, rijken en armen in zijn land een spiegel
voorhouden, zijn bekommernis uitspreken over het aantasten van de vrijheden van
het individu. Daartoe hanteert hij zijn klassieke model van twee min of meer
parallel lopende verhaallijnen, de ene toegespitst op het riante maar in zijn
(ook seksuele) vrijheid belaagde leven van de topklasse, de andere op het
existentieel bedreigde segment in de onderbuik van de stedelijke samenleving.
Beide groepen zijn het slachtoffer geworden van de gewetenloze machtsdrang van
enkelen.
Van
deze roman kan je zonder angst voor overdrijving stellen dat hij vaardig
geschreven is. Vargas Llosa is een man die de kneepjes van het literaire vak
beheerst alsof hem dat geen enkele moeite kost. Het verhaal is lichtlopend,
onderhoudend en kundig geconstrueerd. Nochtans kan je niet zeggen dat je er
echt door wordt meegesleept. De reden daarvoor is niet ver te zoeken : een
semi-historisch tafereel schilderen is één ding, je personages acceptabel vorm
geven een ander. En daar schiet dit verhaal in tekort.
Je kan het als lezer moeilijk
plaatsen dat Marisa haar huwelijk wil opblazen vanwege de seksuele escapade van
haar man, terwijl drie bladzijden verder alles weer koek en ei lijkt te zijn.
En wat met La Retaquita, sterreporter bij een vunzige schandaalkrant met ‘een
onfeilbare, aangeboren intuïtie voor het ziekelijke, verderfelijke en verbodene’
maar die, kijk toch, opeens het licht heeft gezien. Dat komt doordat dialogen
en situaties prioritair de bedoeling hebben om de aanklacht tegen het regime te
stofferen, niet om mensen van vlees en bloed voor de geest te roepen. Misschien
is dit wel het punt : dat het verhaal té rationeel opgebouwd is om echt aan te
slaan. Het steekt om dit te moeten zeggen, maar Nobelprijswinnaar Vargas heeft
ons al op geloofwaardiger wijze onderhouden.
Mario Vargas LLosa: Voor uw
liefde, Meulenhoff, Amsterdam 2017, 237 p. ISBN 9789029092050. Vertaling van Cinco esquinas door Arie van der Wal. Distributie: Lannoo
deze pagina printen of opslaan