Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2018

Dave Eggers, Aaron Renier (ill.): De tunnels

door Henk Van Viegen

10+ - Twee non-fictieboeken voor de jeugd heeft Eggers al op z’n naam, beide (nog) niet vertaald, eentje over de Golden Gate Bridge en eentje over het Vrijheidsbeeld. De tunnels is zijn fictiedebuut voor kinderen.
 
Start en verhaallijn zijn klassiek. De mannelijke held, de 12-jarige Gran Bloempjes, verhuist met zijn vader, moeder (overdag gebonden aan een rolstoel) en zijn zusje Maisie van een appartement aan de kust naar het stadje Carrousel. Dat leek noodzakelijk voor zijn vader om werk te vinden. Ze betrekken het oude huis van zijn overgrootvader. Gran komt door deze verhuizing op een nieuwe school.  
 
Zijn eenzaamheid daar wordt doorbroken door de even allene, mysterieuze en vaak afwezige heldin Catalina Catalan. Zij is de enige die iets tegen hem zegt, niet per se heel vriendelijk, maar toch. Op een dag volgt Gran haar uit school, ze verdwijnt vlak voor zijn ogen. Een volgende keer let hij beter op, en ziet hij dat ze met behulp van een kennelijk magische deurkruk ondergronds gaat, in een netwerk van tunnels. Catalina blijkt een ‘lifter’ te zijn, zonder haar en andere kinderen, zo blijkt, zou de hele stad Carrousel één groot zinkgat worden!

De vertaalster heeft mooie oplossingen gevonden voor het woord ‘lifter’ (de Engelse titel van het boek is The Lifters), een boek ‘de optillers’, ‘de stutters’, ‘de heffers’ of iets dergelijks noemen, is natuurlijk geen optie. De Nederlandse titel leunt op het voorplat nu mooi op de letterlijke tunnels eronder, en ze noemt de ‘lifters’ in het boek Openers. Catalina verzet zich aanvankelijk tegen de hulp van Gran, maar die sluit toch aan, en wordt dus ook een Opener. Gaan de kinderen de stad redden, en uiteindelijk de wereld?
 
Het verhaal is werkelijk erg ongeloofwaardig, en vrij saai, entoenerig verteld. Maar dat is geen punt binnen dit soort hollywoodachtige verhalen, waarin het gaat om het avontuur: de wereld wordt bedreigd door kwade krachten en de helden kunnen door hun positiviteit en saamhorigheid het tij keren. De zaken in het stadje Carrousel gaan namelijk helemaal niet goed. Vroeger was er een bloeiende, werk verschaffende fabriek van carrousels. Als de boel bovengronds niet in orde is, door verval, werkeloosheid en daaruit voortvloeiend verdriet van de volwassenen, dan zorgt dat voor succes van de ondermijnende krachten, gepersonifieerd in dit geval door de Holtes, die met razende kracht de ondergrond uithollen.
 
En de kinderen maar palen en andere hulpmiddelen inzetten om de boel te stutten. Moeders rolstoel blijkt nuttig hierbij, later ook haar kunstenaarschap en ook nog vaders technische vaardigheid. Maar: het stutten is niet afdoende, zolang het ongeluk overheerst bovengronds, is het dweilen met de kraan open. Dus ook daar gaat aan gewerkt worden.
 
Na het bekende vette dieptepunt, keert de boel ten goede en denderen we richting spetterend happy end. Volkomen verwacht bij een schrijver als Dave Eggers, die een van de aanjagers is van het project 826CHI National, een netwerk van schrijf- en leercentra voor kinderen, waar allerlei cursussen op het gebied van lezen, tekenen en toneelspelen gratis worden aangeboden. Kinderen dragen de wereld!
 
Veel humor heeft het verhaal niet. Eggers probeert zo nu en dan een geintje vanuit de almachtige verteller, die dan de lezer direct aanspreekt: ‘En hier is je verteller het met Gran eens’, gevolgd door een vooruitwijzing naar de moraal:
 
‘Een belofte is als de aarde onder ons. Ze moet betrouwbaar zijn. Hoe kunnen we lopen, en rennen, en leven en lachen, wanneer we niet op de grond onder ons kunnen vertrouwen.
 
Hij probeert ook slapstick uit, in een lange scène waarin Gran in z’n broek plast. Die is verder wel heel geestig door de test die Gran en zijn medeleerlingen moeten doen, bij wijze van therapie, als de school voor een deel in een zinkgat verdwenen is. De kinderen zullen immers wel ongelukkig en depressief geworden zijn van alle gebeurtenissen. De computerstem die voor therapeut moet doorgaan, kan de positieve antwoorden van Gran niet verstaan!
 
Eggers lijkt ook wel lol gehad te hebben bij het vinden van de namen. Zo is de wiskundeleraar meneer Vlak, de lieve, politiek correcte mevrouw heet Voelstra, en Gran voluit Graniet Bloempjes. Die naam Graniet, met de mogelijkheden tot inkorten en uitspreken van Gran en Grant, levert wel een paar aardige scènes op.
 
De illustraties zijn wat ongelijk. Het klassieke, wat ouderwetse karakter van het verhaal wordt versterkt door enigszins belegen zwart-wittekeningen. Dat soort tekeningen zie je in Nederlandse en Vlaamse kinderboeken in de jaren zestig van de 20ste eeuw. Maar boven elk van de honderdendertien (!) hoofdstukjes staat een fraaie, vignetachtige prent, waarbij de illustrator alsmaar weet te variëren op vooral ondergrondse situaties. Wel is het goed zoeken (en zelden vinden) naar wat de prent met dat specifieke hoofdstukje te maken heeft. Het zwak gecomponeerde verhaal doen ze niet vergeten. Toch zou het zomaar kunnen dat menig jonge lezer aan het pageturnen slaat.
 
Dave Eggers: De tunnels, Moon, Amsterdam 2018, 346+3 p. ISBN 9789048843459 Vertaling van The Lifters door Karin Pijl. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri