Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2018

Joke van Leeuwen : Nu is later vroeger. Een boek over de tijd

door Frauke Pauwels

9+ - Niemand geschikter dan Joke van Leeuwen om je alleen al met een titel aan het denken te zetten. Nu is later vroeger prikkelt de verbeelding en belooft het thema ‘tijd’ vanuit andere, of minstens meer, perspectieven te bekijken dan wat voor de hand ligt. Ook haar eerdere informatieve boeken zoals Waarom een buitenboordmotor eenzaam is en Een halve hond heel denken belichtten het centrale thema, respectievelijk taal en kijken, zoals alleen Van Leeuwen dat kan: helder, informatief én zoekend, filosofisch, grappig en afwisselend in woord en in beeld. Al die elementen gelden ook voor Nu is later vroeger, zij het niet altijd even sterk uitgewerkt.

In achttien korte hoofdstukken komen allerhande aspecten van tijd en tijdsbeleving aan bod: het ontstaan van de kalender, klokken, onze tijdrekening, tijdzones, leeftijd, de biologische klok… Onderwerpen die omwille van hun afwijkende of wat rebelse karakter Van Leeuwen op het lijf geschreven zijn, komen – helaas – slechts beperkt aan bod in de laatste hoofdstukken. Dan heeft ze het over tijd in kunst, over denken over de toekomst en over tijdsdruk. Van Leeuwen put uit filosofie, geschiedenis, wetenschap, kunst en eigen ervaringen om inzichten en weetjes over te brengen en combineert daarbij als vanouds woord en beeld, zowel illustraties van eigen hand als foto’s van artefacten of kunstwerken.

Voor een beknopt boek als dit is dat een berg informatie, waardoor ideeën vaak nogal springerig aan elkaar worden geregen. Sommige ideeën kregen niet de aandacht die ze verdienden of nodig hadden voor een goed begrip. Zo wordt de tijd die Kairos uitdrukt nogal terloops vermeld, aan de hand van de haarlok en gevleugelde voeten waarmee de godenzoon wordt afgebeeld, en blijft die buiten beeld wanneer het veel later gaat over de tijd die je nodig hebt om creatief te denken. Elders voegt Van Leeuwen een stuk toe over het feit dat ze ‘vooral over beroemde mannen’ vertelt, terwijl er ‘ook heel knappe vrouwen’ bestaan. Hoe belangrijk die toevoeging ook is, hoe zij precies past binnen het thema ‘tijd’ wordt niet expliciet gemaakt.

In al die bladzijden komt Van Leeuwen nauwelijks tot het ontwrichtende taal- en betekenisspel dat haar schrijven anders zo markeert. De vele gags zijn dan ook het meest typerend, en een leuke afwisseling in de stortvloed aan informatie. Zij doen wat de tekst alleen niet kan: woordbetekenissen in vraag stellen en het schijnbaar absolute relativeren, zoals in het (niet geheel onherkenbare) ‘Kunnen jullie eens ÉÉN MOMENT stil zijn!’ of de grappige verbeelding van de man die niet ‘gemiddeld’ wil leven.

De niet geheel overtuigende vormgeving gebruikt de streepjes van digitale klokken voor paginanummers en hoofdstuktitels. Bij die laatste staat dat de leesbaarheid wel eens in de weg. Spijtig ook dat de beeldkwaliteit van de illustraties zo ondermaats aanvoelt. De gepixelde lijnvoering van de originele illustraties mag dan een esthetische keuze zijn (die bijvoorbeeld ook Ergens typeert), ook sommige van de overgenomen foto’s zijn van bedenkelijke kwaliteit. Het zou de bedoeling kunnen zijn lezers er zo op te wijzen dat elk beeld ‘gemaakt’ is, maar het is maar de vraag of dat ook zo werkt.

Wie meer wil weten over ‘tijd’ vindt in Nu is later vroeger een veelheid aan informatie, vlot en met lichtheid en humor verteld. Van Leeuwen heeft voldoende vakmanschap om zich van die taak uitstekend te kwijten. Toch is het spijtig dat een auteur die erin slaagt met haar fictie zoveel vastgeroeste of ‘evidente’ ideeën op losse schroeven te zetten, in dit informatieve boek zo stellig uit de boek komt. Zoals ze zelf in de slotbladzijden aangeeft, zijn ‘[v]oor werk waarbij je ideeën wil krijgen en veel nadenkt zulke vaste schema’s en werktijden niet echt handig.’ Had dit boek nu toch maar wat meer tijd gekregen om te rijpen.

Joke van Leeuwen: Nu is later vroeger. Een boek over de tijd, Querido, Amsterdam 2018, 122 p. Ill. ISBN 978902141430. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri