Nederlands proza

BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2018

Renate Dorrestein: Reddende engel

door Jen de Groeve

Sabine staat op een vijfsprong en heeft geen idee welke weg haar terug naar de bewoonde wereld kan leiden. Er is geen bereik hier in deze uithoek van Zuid-Limburg, de GPS vindt geen satelliet en ze is vergeten de tank bij te vullen. Zo meteen valt ze zonder benzine. Aan niets heeft ze gedacht toen ze vertrok, zo ver mogelijk weg van huis en haar man, die haar verlaten heeft voor een jong ding met bambi-ogen. Het heeft haar beroofd van verleden en toekomst, en het heden is haar klaarblijkelijk niet welgezind.
 
Sabine kiest de verkeerde weg en terwijl een onweer losbarst, komt ze vast te zitten op een bospad, vlakbij een achttiende-eeuwse vakwerkboerderij. Meteen gaat ze over in professionele modus en ziet ze de vele voordelen van het huis om op te nemen in haar portfolio met erfgoedlogies. De twee meisjes die haar onwillig binnenlaten, zijn echter geen partij om zaken mee te doen en ze vrezen dat Ennis, als hij terugkomt met maman, furieus zal zijn vanwege deze ongenode gast. In alles is duidelijk dat op Oldenhage buitenstaanders niet welkom zijn. Niettemin mag Sabine er de nacht doorbrengen, in de kamer van Alicia.
 
De volgende dag neemt Sabine haar intrek in een B&B in het dorp. Daar worden de Gilissen van Oldenhage met de rug aangekeken vanwege iets uit het verleden. Maar Sabine blijft er naartoe gaan – het is echt een heel geschikt pand om een erfgoed-B&B in onder te brengen – en bovendien ziet het ernaar uit dat de familie, die bestaat uit een oma, een vader en twee dochters, wel wat hulp kan gebruiken. Voor ze het weet is ze een huissloofje, dat ook nog wordt afgeblaft. Maar ze hebben haar nodig, denkt ze, en dat is voor Sabine, die aan de escapades van haar ex een wankel zelfbeeld heeft overgehouden, een hart onder de riem.
 
De roman opende al helemaal in gothic novel-stijl en Renate Dorrestein (1954-2018) zal het hele boek door de unheimliche dreiging mooi aanhouden. Er is een paar jaar geleden een gast – Alicia! --vermoord in het huis. Door wie en waarom? En doet justitie niets? Op de vraag wie de moord gepleegd heeft, lijken meerdere antwoorden mogelijk. Sabine bedenkt dat het wel elk lid van de familie kan zijn geweest. Ondanks het feit dat ze haar op bepaalde momenten in vertrouwen nemen, krijgt ze geen vat op hen. Ze zijn ‘meer een organisme dan een verzameling individuen’ en hun samenhang is onwrikbaar. Die hechtheid heeft iets dubbels voor haar:
 
‘De hopeloosheid van deze Gilissen-onderneming, die zo schrijnend te maken had met liefde en verbondenheid, op een maniakale manier die ik persoonlijk niet kende en die daardoor iets benijdenswaardigs had’.
 
Dorrestein pikt met dit boek weer aan bij het begin van haar oeuvre, maar deze gothic novel heeft veel minder gruwel in zich dan Buitenstaanders of Een nacht om te vliegeren, maar het gaat er mentaal wel fel aan toe. Onderhuids spelen zich zaken af die je in vrijwel elk van Dorresteins boeken op een of andere manier terugvindt. De intermenselijke relaties zijn complex en hoe dan ook problematisch, en brengen een (plaatsvervangend) schuldgevoel voort. Het zijn deze thema’s die een rode draad trekken door haar hele oeuvre. Elk van de Gilissen – misschien op de draconische oma na -- is slachtoffer van de dramatische keuze die ze na de dood van Alicia maakten om zich koste wat het kost te verplichten aan elkaar en het gezin tegen de buitenwereld te beschermen . Wat hen ongeschikt maakt voor deelname aan de gemeenschap. Wie de reddende engel in dit verhaal is, hangt af van het gezichtspunt, maar wat er finaal nu eigenlijk gered is…? Sabines observatie op het einde is veelzeggend:
 
‘ik vroeg me af of je niet altijd ergens schuldig aan bent […] Misschien was het zelfs zo dat je alleen maar gelukkig kon worden als je bereid was je schulden al bij voorbaat in te lossen.’  
 
Vooral het personage van Sabine, met haar gekwelde hart en geknakte zelfbeeld, brengt ondanks haar sneue situatie, lucht in het verhaal. Dorresteins verteltrant is licht en mild spottend als altijd, haar karakters overtuigen ondanks hun curieuze doelen en motivaties.    
Reddende engel is Renate Dorresteins laatste roman. Ze overleed nog geen jaar na het afronden ervan en heeft haar oeuvre expliciet afgesloten met een literaire autobiografie, Dagelijks werk. Reddende engel is vakkundig geschreven, boeit van begin tot einde en garandeert een zeer aangename lectuur over wezenlijke menselijke preoccupaties. Een herkenbare, maar opnieuw verrassend authentieke laatste roman in een mooi en consistent oeuvre.
 
Renate Dorrestein: Reddende engel, Podium, Amsterdam 2018, 253 p. ISBN 9789057598609. Distributie Elkedag Boeken

Meer over het werk van Renate Dorrestein lees je hier

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri