Letterkunde

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018

Mirjam Van Hengel: Een knipperend ogenblik. Portret van Remco Campert

door Jo Vanderwegen

Met Een knipperend ogenblik heeft Mirjam Van Hengel een biografie bij leven gepubliceerd, iets wat eigenlijk alleen bij rocksterren en showbizzberoemdheden voorkomt. Het portret dat ze schreef over schrijver Remco Campert (geb. 1929) kon in haar optiek dan ook niet anders tot stand komen dan hoe zíj het deed: middels het houden van tientallen gesprekken met Remco Campert zelf. Dat zorgt er natuurlijk voor dat Campert zeer aanwezig is op elke bladzijde. Van Hengel – ook auteur van Hoe mooi alles over schrijver-bioloog Leo Vroman (1915-2014) – verstaat echter de kunst een onafhankelijk boek te schrijven waarbij je als lezer nergens het gevoel krijgt dat het onderwerp hinderlijk over de schouder meekijkt. Integendeel, Een knipperend ogenblik is een eerlijk en hartverwarmend portret geworden van een van de grootste schrijvers van het Nederlandstalig taalgebied.
 
Mirjam Van Hengel vertelt chronologisch en schrijft vlot en meeslepend. Ze biedt bewust geen grondige analyse van Camperts werk; ze beperkt zich tot citaten uit zijn werk, agenda’s en andere privé-documenten en verwijzingen. Ook hield ze tal van gesprekken met verwanten en vrienden. Maar in de eerste plaats baseerde ze zich dus op gesprekken die ze lange tijd elke vrijdag hield met Campert zelf, thuis in zijn werkkamer. Vaak was hierbij zijn vrouw Deborah aanwezig. Van Hengel kreeg daarenboven ook toegang tot zijn privé-archief. In de verschillende hoofdstukken, chronologisch geordend, gaat Van Hengel in op Camperts liefde voor jazzmuziek en film, op zijn (literaire) vriendschappen, liefdesleven en natuurlijk op zijn proza en poëzie.
 
Nadrukkelijk vermeed Mirjam Van Hengel een volledig boek te willen schrijven – of, in haar eigen woorden: ‘niet elk boodschappenlijstje staat erin’. Ze laat ook niet na reacties van schrijvers op verwante boeken te vermelden, zoals de emoties van Fritzi Harmsen van Beek (een vroegere geliefde van Campert) op het boek Jagtlust van Annejet van der Zijl, waarin het leven in en om haar woning (‘Jagtlust’) beschreven wordt.
 
In elk geval is Een knipperend ogenblik een persoonlijk verhaal geworden. Via Mirjam Van Hengel verkeer je in diverse culturele middens; gaande van die van de moeder van Remco Campert (de indertijd befaamde actrice Joeki Broedelet), over die van zijn in het concentratiekamp overleden vader, de dichter Jan Campert, tot zijn rol in de beweging de Vijftigers, van wie hij de laatste nog levende vertegenwoordiger is. Ten slotte laat Van Hengel niet na Camperts intense vriendschappen van vandaag te beschrijven, zoals die met Kees van Kooten en Jan Mulder.
 
Van Hengel betoogt dat ze zich daarbij niet enkel op de herinneringen van Remco Campert baseert, aangezien het erop lijkt dat hij lacunes in het geheugen heeft. Zo stelt hij bij voortduring zijn vader slechts een paar keer ontmoet te hebben, terwijl uit het onderzoek van Van Hengel blijkt dat, toen Camperts moeder op tournee was, hij enkele maanden moet hebben ingewoond bij zijn vader Jan en diens nieuwe vriendin Clara Eggink.
 
Van Hengels ambitie om verder te reiken dan een boek waarin louter feiten worden vermeld, heeft geleid tot een literair werk om te koesteren. Remco Campert zelf vond in één van zijn columns dat de biografie hoorde tot ‘het nobele genre van de fictie’ – een onderdeel van de ware biografie, aldus die andere literaire grootheid, Virginia Woolf. Dit impliceert dat de essentie van de schrijver altijd verborgen zal blijven, ook hier. Het belet niet dat Een knipperend ogenblik een fascinerend geheel is geworden, verlucht met foto's. De lezer heeft het idee een vollediger beeld van Remco Campert te hebben.

Mirjam Van Hengel: Een knipperend ogenblik. Portret van Remco Campert, De Bezige Bij, Amsterdam, 512 p. ISBN 9789403122908. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri