Nederlands proza
BOEKEN NR. 5, MEI 2019
Dirk van Boxem: Morgenster
door Jooris van Hulle
Huize ‘Morgenster’ is een bestaande woning in
de Antwerpse Cogels-Osylei. Architect ervan was Jos Bascourt (1863-1927). Voor
zijn debuutroman Morgenster
inspireerde Dirk van Boxem zich op de geschiedenis van de bouw van de woning,
in die tijd een gedurfd experiment binnen de art-nouveau. Nogal wat dialogen in
het boek vinden plaats tussen aan de ene kant opdrachtgever Heinz, een Duitse
reder die in Antwerpen zijn zakelijke belangen komt behartigen en daar in de
ban is geraakt van Anna, en Bascourt aan de andere kant. Ideeën over de
‘nieuwe’ tijd die zich bij het begin van de twintigste eeuw aankondigt en ook
te maken heeft met een andere, rijkere en meer gevarieerde bouwstijl, worden
rijkelijk over de roman verspreid. Het blijven gesprekken die in wezen nogal
steriel overkomen, te nadrukkelijk geënt op de eigenheden van de architecturale
aanpak die Bascourt voor ogen heeft.
Aan dit gegeven, dat in wezen vrij geforceerd aandoet –
Heinz die zijn minnares Anna een huis cadeau wil doen, zonder dat zij er zelf
ook van nabij bij betrokken wordt - verbindt Van Boxem het motief van de
zoektocht naar een eigen plaats in de maatschappij van toen van twee vrouwen,
meer bepaald Anna en naast haar, Greta, de wettelijke echtgenote van Heinz die
in Hamburg verblijft. Middels een aantal flashbacks biedt het verhaal een
inkijk in het leven van Anna: hoe zij om aan de kost te komen eerst als
courtisane werkzaam was, nadien als gouvernante. Op het moment dat zij meent
een rustige werkplaats gevonden te hebben, komt de man des huizes haar lastig
vallen. Toevallig – en er enigszins bijgesleurd - ontmoet zij Heinz, wat de
aanzet is tot een kentering in haar leven. Dat Heinz nadien verdwijnt, maakt
verder weinig uit: zij zal in ‘Morgenster’ kunnen wonen, zeker als ook Greta
die uit Hamburg is overgekomen, haar daarbij zal helpen en het nog ongeboren
kind van Anna aanvaardt in haar eigen leven.
Als omkadering van dit verhaal over twee sterke vrouwen
focust Van Boxem op de groeiende sociale onrust in Antwerpen bij het begin van
de 20ste eeuw. Voortrekker in het verzet tegen de uitbuiting van de arbeiders
is Leon, de vroegere geliefde van Anna, maar – zo zal blijken – iemand die op
jonge knapen valt. Deze invalshoek is er duidelijk op gericht de persoonlijke
geschiedenis van Anna in een bredere context te plaatsen. Toch blijft alles te
schematisch opgevat om van het geheel ook echt een overtuigend werk te maken.
Dirk van Boxem:
Morgenster, Polis, Kalmthout 2019, 239 p. ISBN 9789463104159. Distributie
Pelckmans Uitgevers
deze pagina printen of opslaan