Met zijn debuutbundel dient ook Bert van Raemdonck zich bij uitstek aan
als een ‘actuele’ dichter, iemand die de problemen van vandaag niet uit de weg
gaat door zich te verschuilen achter eeuwige poëzie. Tegelijk is de inzet van
de dichter, anders dan bij sommige van zijn generatiegenoten, niet nadrukkelijk
politiek, maar kiest hij voor een soort van existentieel engagement. In die zin
gelooft hij wel degelijk in een poëzie die ernaar streeft ook op langere
termijn zinvol te zijn.
De titel van de bundel is sprekend, want voor Van Raemdonck
is deze tijd er allereerst een van nostalgie en verlies. Dat verlies is het
gevolg van het in elkaar stuiken van traditionele betekeniskaders. In een tijd
waarin alle geloof (religieus, historisch, politiek, sociaal) onder druk staat
en vervangen dreigt te worden door anonieme erupties van emoties en opinies
dreigt, paradoxaal genoeg, vooral het individu daaraan ten onder te gaan. De
titel van de bundel verwijst naar die teloorgang van het individuele én het
collectieve.
Toch
gaat de dichter met dat thema erg genuanceerd om. In plaats van te kiezen voor
forse en principiële uitspraken opteert Van Raemdonck voor ervaringen die
herkenbaar zijn voor vrijwel alle lezers. Dromen en humor zijn daarbij niet ver
weg, wat aan deze toch wel ernstige thematiek extra karakter verleent. De
kritische zin van de dichter verhindert niet dat hij geboeid blijft door het
bestaan van zichzelf en zijn omgeving. Toch fileert hij ongenadig de massamens
met zijn drang tot consumptie en zijn verlangen om zich beter te voelen dan
anderen. Op sociaal vlak komen onder meer de politieke crisis van ons
democratisch bestel en de internationale migratie aan bod. Van Raemdonck
combineert die kritiek echter met ironie waardoor zijn houding nooit betweterig
wordt. Hij is zich bewust van de paradoxale manier waarop individuen, hijzelf
inbegrepen, omgaan met sociale druk. Aan de ene kant willen mensen hun recht op
hun eigendom en hun eigen mening per se handhaven, maar aan de andere kant is
er de hang naar conformisme, de drang om er toch maar bij te horen.
Een uitweg uit die
crisis lijkt er niet te bestaan, en zelfs de analyse van de dichter biedt niet
echt een houvast. Van Raemdonck etaleert de spanningen, maar zijn geloof in een
haalbare utopie blijft erg aarzelend. Het isolement en het conservatisme zijn
alvast geen oplossing, want de zogenaamde landelijke omgeving waar de dichter
woont, is veel minder intens dan de multiculturele stad. Blijft uiteindelijk
vooral de zone van de poëzie zelf over. Het valt inderdaad op hoe de dichter
inzet op het medium van de poëtische taal eerder dan op de maatschappelijke
boodschap. Anders dan sommige verwante dichters wil Van Raemdonck nadrukkelijk
niet buiten de literatuur gaan staan, maar via de traditie van de literatuur
zelf vernieuwende denkbeelden opbouwen. Het maakt zijn krachtige debuut
misschien minder revolutionair, maar tegelijk ook overtuigender voor veel
poëzielezers.
Bert van Raemdonck: Hier raken we mij kwijt, Polis, Antwerpen
2019, 71 p. ISBN 9789463104500. Distributie Pelckmans Uitgevers
deze pagina printen of opslaan