Poëzie

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2019

marwin vos: het leven van sterren. Een leesboek over geweld

door Dirk De Geest

Heel wat dichters willen opnieuw dat poëzie ertoe doet, zoveel is duidelijk. Engagement is niet langer een vies woord in de literatuur en de kunst, zeker niet bij dichters die als performer de confrontatie met hun publiek rechtstreeks willen aangaan. Dat geldt ook voor dichter-kunstenaar marwin vos (die graag haar naam gespeld ziet zonder hoofdletters). Haar jongste bundel, het leven van sterren, draagt als ondertitel niets minder dan ‘een leesboek over geweld’. Meer bepaald spitst de dichter zich toe op de manieren waarop seksueel geweld in onze cultuur wordt verbeeld.
 
Dat leidt tot een poëzie die tegelijk aangrijpend en klinisch-afstandelijk is. Vos vermijdt zorgvuldig persoonlijke ontboezemingen en emotionele uitbarstingen, net om de gemakkelijke empathie van de lezer zoveel mogelijk tegen te gaan. Toch komt dat persoonlijke niveau doorlopend aan bod, want de bundel staat vol van getuigen die met naam worden genoemd; in die gevallen wordt echter evenzeer alle anekdotiek uit de weg gegaan, waardoor de verhalen als een soort van processen-verbaal worden afgedrukt. Daarnaast heeft vos veel research gedaan op allerlei niveaus. In haar bundel komen tal van verwijzingen voor naar wetenschappelijke publicaties (tot en met hersenonderzoek), naar persoonlijke getuigenissen uit heden en verleden, naar websites en films, en vooral ook naar trauma’s uit de recente geschiedenis en de actualiteit.
 
Het gevolg van die werkwijze is dat vele gedichten bestaan uit fragmenten die gemonteerd worden tot teksten en afdelingen of reeksen. Het leven van de sterren vormt zo een stoet van indrukken die bewust springerig en erg heterogeen zijn. De titel kan ironisch gelezen als een verwijzing naar de sensationele berichtgeving van glossy’s, maar hij alludeert ook op het feit dat overleden onschuldige mensen vaak als ‘sterren’ aan de hemel staan. De personages in de bundel hebben het inderdaad onveranderlijk over de leegte die hen overvalt na een verkrachting (en dat woord wordt soms eufemistisch ‘vrkrchtng’). Het lijkt alsof hen iets is overkomen waar ze buitenstaan, alsof een vreemde of een object is aangerand. Dat persoonlijke trauma wordt vervolgens door de dichteres veralgemeend door de manier waarop de lezer wordt aangesproken, waardoor hij of zij zich niet kan onttrekken aan de opgeroepen ervaringen.
 
De impact van de bundel reikt echter veel verder dan enkel het trauma van seksueel geweld. Vos stelt een soort van diagnose van de uitwassen van geweld en macht. In de bundel zijn reeksen opgenomen die verwijzen naar de burgeroorlogen in Afrika, naar terreuraanslagen, naar oorlog. Het lijken beelden en decors, maar in feite versmelten ze met de persoonlijke dimensie. De aanranding is een daad van oorlogsgeweld, maar omgekeerd maakt een anonieme oorlog slachtoffers zoals een aanranding het lichaam aantast en vernielt. De intensiteit van die versmelting laat zo mogelijk nog meer indruk na. Dit is alleszins een bundel die nazindert, niet alleen door de intensiteit van het thema maar ook en vooral door de manier waarop de lezer wordt binnengebracht én uitgesloten. Er is duidelijk een generatie die de verworvenheden van de neo-avant-garde opnieuw leven inblaast en de kracht van het poëtische woord met volle overtuiging onderzoekt.  
 
marwin vos: het leven van sterren. Een leesboek over geweld, Het balanseer, Gent 2019, 112 p. ISBN 9789079202584. Distributie EPO

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri