Poëzie

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2020

Sis Matthé: Persoonlijk geraakt

door Dirk De Geest

Sis Matthé is al geruime tijd actief in het kunstenaarsmilieu, als vertaler, als muzikant, als schrijver. Hoewel Persoonlijk geraakt zijn officiële debuut is, circuleert zijn naam al langer in het kringetje van maatschappijbetrokken dichters. Deze bundel is overigens al eerder op kleine schaal verspreid in een semi-bibliofiele uitgave, en een aantal teksten verscheen in tijdschriften.
 
In feite is de kaft al typerend voor wat de dichter bezighoudt. De ‘t’ van ‘geraakt’ is immers letterlijk losgeraakt van de overige letters, en de dubbele ‘aa’ van dat woord is afgedrukt als een soort van brilletje. ‘Geraakt’ krijgt daardoor een meervoudige betekenis: het betekent niet enkel ‘gefascineerd’ maar ook letterlijk ‘aangeraakt’ en zelfs ‘getroffen’. Wat op het eerste gezicht niet meer dan een typografisch fantasietje lijkt, is dus symptomatisch voor wat de dichter met dit project beoogt. Het lyrische ik is in deze verzen geobsedeerd door zijn eigen persoon, maar van egocentrisme is in het geheel geen sprake. Integendeel, de kwetsbaarheid en de onmacht van de mens vandaag wordt nietsontziend gefileerd en uiteengezet.  
 
Dat gebeurt in een aantal titelloze reeksen die verschillende gestalten van dat subject laten zien. In eerste instantie is er het lyrische ik, de genadeloze zelfanalyse die vooral resulteert in negatieve gevoelens, in het besef van een existentieel tekort en een toenemende frustratie. Dat gaat gepaard met een sterk gevoel van lichamelijkheid, waarbij het ik onophoudelijk geconfronteerd wordt met lijfelijke ongemakken en zichzelf als geheel daarbij dreigt te verliezen. Die ervaring van wat in de psychoanalyse een verbrokkeld lichaam wordt genoemd gaat niet verwonderlijk gepaard met een desintegratie van de taal. Ook de woorden bieden geen houvast, geen vaste plaats waar een ik kan schuilen.  
 
De tweede afdeling verandert het perspectief door de concentratie op een jij. Hier ontstaat een soort van meer afstandelijke blik op het individu wat resulteert in abstractere formulering om die fundamentele onaangepastheid en vervreemding te analyseren. Ten slotte is er een groep gedichten waarin een collectief wij aan het woord komt. Van een collectief groepsbesef of solidariteit is evenwel geen sprake, want het betreft de stemmen van outcasts die evenzeer hun machteloosheid uitdrukken in een dynamiek die hen grotendeels ontgaat. In een soort van coda komen al die stemmen dan samen om hun onmacht uit te schreeuwen, maar in de slotregels wordt ironisch opgemerkt dat daardoor de bloeiende bloemen uit het gezichtsveld zijn verdwenen. Het lijkt er zo op alsof het ik zich uiteindelijk bewust wordt van zijn eigen solipsisme en de noodzaak om terug aansluiting te zoeken bij de werkelijkheid van alledag.
 
Matthé weet die pessimistische problematiek indringend op de lezer over te brengen door een schier eindeloze variaties op enkele patronen. Syntactisch valt op hoe hij de spreekinstantie als het ware naar de zijlijn verschuift en hoe de verbrokkeling van de versregels en de leestekens de stotterende ontreddering als het ware extra ondersteunt. Bij momenten herinnert deze poëzie aan het werk van een dichter als Pernath, maar dan zonder het radicale hermetisme. Op die manier aarzelt deze bundel tussen enerzijds een verbrokkeling die de transparantie van de taal in het geding wil brengen maar anderzijds toch de paradoxale drang om gelezen en begrepen te worden. Het is een boeiend experiment, ook al heeft de lezer na een aantal bladzijden echt wel door waar het de dichter om te doen is en zou de bundel aan intensiteit gewonnen hebben bij een (nog) strengere selectie.  
 
Sis Matthé: Persoonlijk geraakt, Het balanseer, Gent 2019, 54 p. ISBN 9789079202591. Distributie EPO

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri