Nederlands proza

BOEKEN NR. 7, JULI 2020

Ewoud Kieft: De onvolmaakten

door Tom Rummens

In de sciencefiction roman De onvolmaakten heeft kunstmatige intelligentie zich volledig ingewerkt in het dagelijks leven. Een verhaal dat vaak doet denken aan de populaire Netflix-serie Black Mirror, gekend van het eenvoudige stramien waarbij een technologische mogelijkheid enorm ingrijpend blijkt te zijn. Het zijn vaak zaken die niet zover liggen van de huidige realiteit, maar wanneer ze eenmaal werkelijkheid worden, blijken de consequenties meestal extreem verregaand te zijn. In De onvolmaakten heeft die technologische mogelijkheid een naam: Gena. Een Gena is een applicatie die letterlijk op je netvlies zit en die je leven volledig controleert. Ze bepaalt het netwerk waar je inzit, de informatie die je binnenkrijgt, en ze controleert ook je dagelijkse activiteiten, je eetgewoontes en of je wel genoeg beweegt.

Het klinkt niet eens zo ver weg en dat is het ook niet. De onvolmaakten speelt zich af in de tweede helft van de eenentwintigste eeuw. De wereld is niet volledig ten onder gegaan – tot zover het goede nieuws. Wel hebben zich, vooral in de jaren dertig en veertig, nog enkele woelige decennia afgespeeld, waarbij vooral een toenemende polarisatie bepalend is geweest voor een leven dat geleid wordt door een app die onze sociale wereld netjes afbakent. Seksisme en religie bestaan niet meer in het tijdperk van De onvolmaakten, er is vrede, en mensen leven in welvaart en gezondheid. Maar wel elk in zijn of haar eigen bubbel, en gecontroleerd door een stemmetje dat je gedrag voortdurend bijstuurt.

Nochtans heeft de Gena zo ook haar beperkingen, en de voornaamste is dat ze geen toegang heeft tot álle gevoelens en gedachten van haar bezitter. En zo is er toch nog een manier waarop het mis kan gaan, waarop de bezitter ervan kan ontsporen. En net dat is wat uiteindelijk gebeurt met Cas, hoofdpersonage van dit boek. Aan het woord is zijn Gena, die voor de Raad Van Toezicht mag komen uitleggen waar het precies misgelopen is.

Kieft verstaat de kunst van het doseren als geen ander. Hij beseft hoe belangrijk het is dat de lezers sympathie krijgen voor Cas én voeling met het feit dat tussen Cas en zijn app een band bestaat die wij ons vooralsnog moeilijk kunnen voorstellen, ook al ligt de technologische mogelijkheid nu ook weer niet zo ver buiten handbereik. Mondjesmaat komen de barstjes tevoorschijn, het onvermogen van Cas om samen te leven met zijn Gena en het dan toch universele, menselijke verlangen om op zoek te gaan naar vrijheid en individualiteit, en zich niet neer te leggen bij een bestaan dat volstrekt gecontroleerd is.

Kieft schreef met De onvolmaakten een boek over de toekomst dat alle potentiële valkuilen van het sciencefiction genre weet te vermijden. Het is geloofwaardig, het is bijwijlen heerlijk lichtvoetig, het werpt morele kwesties op maar wordt nooit moraliserend. Het doet je eens écht stilstaan bij de wereld waar we naartoe willen en wat we bereid zijn daarvoor op te offeren. De onvolmaakten is, kortom, een boek dat momenteel dag na dag alleen nog maar aan relevantie wint.

Ewoud Kieft: De onvolmaakten, De Bezige Bij, Amsterdam 2020, 336 p. ISBN 9789403182506. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri