Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2020

Laura Lindstedt: Mijn vriendin Natalia

door Katja Feremans

De Finse schrijfster Laura Lindstedt (1976) had in 2007 met haar debuut, de tot dusver onvertaalde adoptieroman Sakset (‘Scharen’), meteen een nominatie op zak voor de prestigieuze Finlandia-prijs, waarmee de beste Finse roman van het jaar wordt bekroond. Met de opvolger Oneiron (2015) haalde ze acht jaar later de prijs binnen. Oneiron gaat over zeven vrouwen, die elkaar enkele seconden na hun dood in een onbestemde ruimte ontmoeten en proberen om hun levens te reconstrueren tot en met het moment dat het hen ontglipte. Met elk van haar romans krijgt Laura Lindstedt internationaal meer bekendheid. Mijn vriendin Natalia is de eerste roman van haar die in het Nederlands verschijnt. 

‘Ik ben psycholoog, dus ik dien niet over mijn cliënten te praten. Voor deze ene keer maak ik een uitzondering, want deze voormalige cliënt – laten we haar ‘Natalia’ noemen – heeft mij zelf aangespoord om haar verhaal te delen.’ Met deze beginwoorden zet Laura Lindstedt de deur open van de praktijkruimte van de therapeut/verteller, van wie ze niet lost of het om een man of een vrouw gaat.
 
Natalia’s probleem? Als ze met haar minnaars naar bed gaat, zijn ze in haar hoofd afwezig. Hoe heviger de vrijpartij, hoe meer ze zelfs vervagen. Pas als ze daadwerkelijk vertrekken, naar hun werk, hun huis, hun vrouw of waar ze ook heen gaan, toveren haar hersenen scènes tevoorschijn, waarin haar geliefden haar op alle mogelijke manieren nemen. Die beelden zijn zo allesoverheersend, dat ze aan niets anders meer kan denken en geen leven meer heeft.
 
In Natalia, een grafisch ontwerper die kunstgeschiedenis heeft gestudeerd, ziet de therapeut de ideale kandidaat voor een door hem/haar ontwikkelde maar niet erkende psychoanalytische methode. Van meet af aan is namelijk duidelijk dat Natalia de culturele bagage, verbeelding en taalvaardigheid heeft voor de schrijfoefeningen waaruit de behandeling vertrekt. De bedoeling van de zogenaamde ‘accumulatietherapie’ is dat Natalia door te schrijven haar gedachten stuurt en zo haar versteende pijn doet openbarsten, zodat ze vervolgens haar geest laag voor laag kan afgraven, om hem daarna weer op te bouwen. ‘Over een jaar zul je je afvragen wie je eigenlijk was en wier verlangens je najoeg,’ belooft de psycholoog.
 
Hij/zij geeft Natalia steunwoorden mee om thuis te verwerken in een tekst waarrond de volgende gesprekssessie zal worden opgebouwd. De therapeut begint zelfverzekerd aan het traject, maar merkt algauw dat Natalia een te duchten cliënt is. Natalia benadert de opdrachten namelijk als een wedstrijd die ze naar zich toe wil trekken.
 
Daarbij is de wekker die ze steevast meebrengt, haar eerste tactische zet: doordat ze hem net voor het einde van elke sessie laat aflopen, bepaalt zijzelf wanneer ze er het zwijgen toe doet en is het dus niet de therapeut, die naar de afronding van het gesprek toewerkt. De behandeling draait rond schrijfopgaven, maar gaandeweg komt Natalia ook met tekeningen, klankfragmenten en videomateriaal aanzetten. Na een achttal weken wimpelt ze de voorgestelde opdracht af en doet ze zelf een suggestie: ze wil de volgende keer ene Veronica meebrengen en laat haar therapeut geen tijd om nadere uitleg te vragen.
 
De provocerende voorstelling die Natalia voor die vervolgafspraak heeft voorbereid, slaat alles wat de psycholoog al heeft meegemaakt: Natalia, die er al wekenlang alles aan heeft gedaan om hem/haar tot een passieve luisteraar te reduceren, dwingt haar therapeut nu ongegeneerd in de rol van voyeur. Het machtsspel dat ze heeft opgebouwd, wordt hiermee helemaal op scherp gezet. De interactie tussen de twee is overigens spannend, want Natalia en de therapeut zijn qua intellectuele bagage aan elkaar gewaagd. Slechts een van beiden zal evenwel aan het langste eind trekken.
 
Laura Lindstedt geldt in Finland als een vernieuwende stem in de literatuur. In Oneiron, haar tweede roman, bespeelde ze meerdere registers door proza, poëzie en essay te verenigen. In Mijn vriendin Natalia zit het experimentele hem in de voortgang van de therapie, die wordt verweven met Natalia’s uitgevoerde opdrachten. Haar verhalen staan bol van artistieke en filosofische referenties, die ze schijnbaar naadloos doet aansluiten bij haar eigen leven. Zin en onzin, waarheid en leugen, realiteit en fantasie zijn echter lang niet altijd van elkaar te onderscheiden in haar doorwrochte schrijfsels. En dat zijn ze ook niet in haar pikante videopname, noch in de brief die ze halverwege het traject richt aan haar therapeut.
 
De brief is ondertekend met ‘Je vriendin Natalia’. Wat dit suggereert over de verhouding tussen de twee is verre van de enige onopgehelderde vraag die rijst in de roman. Staan er twee vrouwen tegenover elkaar in dit duel, of gaat het om een man en een vrouw? Is Natalia wel echt vanuit een psychische nood rond haar problematische seksleven bij de therapeut beland? Of had ze veeleer een sparring partner nodig met wie ze zich kon uitleven in een perverse krachtmeting? In die meerduidigheid lijkt Laura Lindstedt zelf een spel te spelen met haar lezers, dat wel wat weg heeft van hoe Natalia haar therapeut op de proef stelt, door hem/haar raadsels toe te werpen, zonder er een sleutel tot de oplossing achteraan te gooien.
 
Laura Lindstedt: Mijn vriendin Natalia, De Bezige Bij, Amsterdam 2020. 198 p. ISBN: 9789403196107. Vertaling van Ystäväni Natalia door Sophie Kuiper. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri