Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2021

Deborah Levy: De prijs van het bestaan

door Lisanne Vroomen

Het klinkt als een behoorlijk project: een autobiografische trilogie waarin achtereenvolgens wordt weergegeven hoe het is om als vrouw van veertig, vijftig en zestig te leven in een wereld die door mannen is vormgegeven. Toch is het precies waar Deborah Levy mee bezig is. Het eerste deel, Dingen die ik niet wil weten (De Geus 2020) is een reactie op George Orwells essay uit 1946 Why I Write.  

In het tweede deel, De prijs van het bestaan, omschrijft ze haar leven als prille vijftiger, als ze pas gescheiden is van haar man. Ze heeft naar eigen zeggen het behang verwijderd van het gezinshuis waarin het comfort en het geluk van man en kinderen altijd prioriteit is geweest en trof daarachter een niet gewaardeerde, onbeminde, verwaarloosde en uitgeputte vrouw aan. Die vrouw krijgt daardoor dezelfde taak als haar kinderen die pas uit huis zijn: het leven zelf vorm geven. Deze keer doet ze dat door buiten de lijntjes te kleuren en voor haar eigen vrijheid te kiezen, buiten de voorgeschreven rolpatronen.
 
Hoewel Deborah Levy haar eigen leven als uitgangspunt neemt – niet zo vreemd voor een autobiografie – houdt ze haar blik ook naar buiten gericht en heeft ze zicht op de grotere patronen die niet alleen haar leven bepalen, maar ook dat van andere vrouwen. Dat blijkt al uit de openingsscène. Levy omschrijft hoe zij in een bar zit en het volgende aanschouwt: Een man van achter in de veertig nodigt een jonge vrouw uit om bij hem te komen zitten. Ze is in een boek aan het lezen, maar gaat toch op zijn aanbod in. De man praat, totdat zij hem onderbreekt en over haar dag vertelt. Ze is gaan duiken, maar het stormde toen ze bovenkwam en ze was bang niet meer terug bij de boot te komen. De empathische reactie van de man: ‘Je praat wel veel, hè?’ Levy concludeert dan:
 
‘Het viel niet mee om aan hem, een man die veel ouder was dan zij, duidelijk te maken dat de wereld ook haar wereld was. Hij had een risico genomen toen hij haar uitnodigde om bij hem te komen zitten. Ze bracht immers een geheel eigen leven en libido met zich mee. Het was niet in hem opgekomen dat zij hem misschien wel helemaal niet beschouwde als de hoofdpersoon en zichzelf als bijfiguur.’
 
Een rake observatie die aangeeft hoe bijna zeventig jaar na de publicatie van Simone de Beauvoirs Le deuxième sexe vrouwen nog vaak als object worden gezien in plaats van subject.
 
Maar het is ook een observatie die meer is dan een anekdote. Zo komt de boot uit het verhaal van de jonge vrouw later terug als metafoor voor het huwelijk van Deborah Levy. Zo zit gedurende het hele boek het kleine in het grote en het grote in het kleine. Een detail uit andermans leven, kan staan voor een patroon in haar eigen leven en detail uit haar eigen leven kan staan voor een patroon in de maatschappij enzovoort. Het boek zoomt zo voortdurend in en uit tussen de leven van individuele vrouwen en het vrouwenleven als geheel.
 
Wie met een feministische blik naar de boek kijkt, zal er veel uithalen. Niet alleen reminiscenties naar De Beauvoir zoals ik al opmerkte, maar ook naar andere feministische denkers. Is het citaat ‘Vrouwelijkheid was immers sowieso een vermomming’ geen verwijzing naar Judith Butler?  
Ik denk al met al dat dit boek een mooi voorbeeld is van écriture feminine: een boek vanuit de vrouwelijke belevingswereld. Virgina Woolf merkte in A Room of One’s Own al op dat de vrouwelijke belevingswereld en de onderwerpen die erin speelden niet van belang wordt geacht in de maatschappij, wat een obstructie vormt voor schrijfsters. De vraag is of de tijden veranderd zijn. Laten we hopen van wel, want Levy’s zoektocht om haar leven opnieuw vorm te geven kan voor zowel mannen als vrouwen belangrijke inzichten geven in hoe we ons leven vorm geven.
 
Deborah Levy: De prijs van het bestaan, De Geus, Amsterdam 2020, 172 p. ISBN 9789044544039. Vertaling van The cost of living door Astrid Huisman en Roos van de Wardt. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri