Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2021

Dimitri Verhulst: In weerwil van de woorden

door Carl De Strycker

In 2019 besprak ik voor De Reactor Dimitri Verhulsts De pruimenpluk. Toen ik mijn notities bij zijn nieuwste boekje, In weerwil van de woorden, naast die recensie legde, schrok ik. Ik had namelijk precies hetzelfde genoteerd bij deze nieuwe Verhulst als wat ik bij zijn vorige roman had op te merken! Ik heb dan ook even overwogen om, op de samenvatting van het verhaal na, die bespreking hier gewoon te kopiëren… Dat ik dat toch maar niet doe, heeft er enkel en alleen mee te maken dat In weerwil van de woorden wat opgaat voor zijn vorige werk hier nog sterker het geval is. Je zou dus kunnen zeggen: Verhulst herhaalt zich. Maar ook: Verhulst puurt uit.   

De boeken van Verhulst zijn veelal bescheiden in omvang, meestal tussen de 100 en 160 bladzijden. In weerwil van de woorden is nog dunner en telt er 88. En dan is de tekst nog uitgegeven op een veel kleiner formaat (16 x 12 terwijl een doorsnee boek ongeveer 20 x 13 meet). Ook het verhaaltje is bij Verhulst meestal flinterdun. Hier ook weer: Pol Verholst, zoon van een postbode en tandarts van beroep, heeft zo’n angst voor post, dat hij zijn brieven niet meer opent, wat hem flink in de problemen brengt. Voilà, helemaal geresumeerd in één zin van twee lijntjes. Opnieuw geldt echter voor dit boek zoals voor zijn andere werk: het verhaal is niet de reden waarom je Verhulst leest. Het doet slechts dienst als een kader voor een aantal kleine scènes, observaties van situaties die vervolgens meestal uit de hand lopen en op groteske wijze worden beschreven.
 
Hier bijvoorbeeld de drie herinneringen aan patiënten in de tandartspraktijk, hilarische verhalen over een tomatenplant in een wortelkanaal of over hoe ‘ik ooit in een patiënt zijn mond heb gekotst.’ Verhulsts oeuvre bestaat eigenlijk eerder uit een aaneenschakeling van zeer korte verhalen of miniatuurtjes. Die zijn ook hier alweer getekend met veel gevoel voor humor en bizarre details, een hoop zelfspot van de verteller en opgeschreven met stilistische brille: grappige woordvondsten als ‘kakapipitalisme’, ‘de pissoloog’ of ‘kwezelachtbare’, veel gevoel voor ritmiek, iets minder barokke zinnen en allitererende frases wel. Ten slotte het autobiografische aspect dat in haast elk van Verhulsts boeken zit: dat wordt hier nauwelijks verholen doordat de naam van het hoofdpersonage slechts in één letter verschilt van die van de auteur, en het feit dat zowel de schrijver als zijn personage de zoon van een facteur zijn. Met dat laatste zou een psychoanalyticus wel wat kunnen: de romancier verzint een personage dat lijkt op zijn vader die brievenbesteller was, en laat in het verhaal diens zoon ten onder gaan aan angst voor brieven… Dat lijkt toch op een of ander onverwerkt vadercomplex. Overigens wordt er lyrisch-nostalgisch teruggekeken op de briefdrager en diens maatschappelijke functie van ‘lang voor dit beroep ging betekenen dat men voornamelijk dozen met schoenen aan huis leverde’.
 
Conclusie: In weerwil van de woorden is vintage Verhulst. Eerder schreef ik dat het raar zou zijn mocht hij zijn succesformule aanpassen. Dat heeft hij duidelijk niet gedaan, in tegendeel: hij heeft alle trucs geïntensiveerd. Dat betekent: werk van nog kortere baan zonder veel pregnante inhoud, maar met een uitzonderlijke stijlbeheersing en bijzondere taalbehandeling.
 
Dimitri Verhulst: In weerwil van de woorden, Pluim, Amsterdam 2021, 88 p. ISBN 9789083108247 

deze pagina printen of opslaan