Poëzie

BOEKEN NR. 3, MAART 2021

Roland Jooris: Vertakkingen

door Dirk De Geest

Roland Jooris blijft onverminderd zijn poëtische zoektocht naar het wezenlijke voortzetten. Zowel de essentie van de werkelijkheid als die van de taal vormen het einddoel van zijn zoektocht. Aanvankelijk koos Jooris daarbij voor de nieuw-realistische benadering van de beschrijving met oog voor veel sprekende details. Tegelijk viel toen al op hoezeer hij gefascineerd werd door het werk van een schilder als Roger Raveel, die hyperrealisme expliciet koppelde aan geometrische patronen (cirkels en vierkanten), aan stilering en met veel aandacht voor contouren en silhouetten. Net die spanning tussen realiteit en artistieke constructie hield toen al de dichter Jooris bezig, en in de loop van de jaren is dat traject almaar duidelijker op de voorgrond getreden.   

Ook de gedichten uit Vertakkingen worden gekenmerkt door een uitgepuurde zegging en een tastend zoeken naar abstracte formuleringen en een abstract inzicht in wat de werkelijkheid en onze waarneming vermag. Die tocht zit in zekere zin al vervat in de opbouw van de bundel, die de lezer voert van ‘Stapvoets’ en ‘Benaderen’ tot ‘Ginds’, ‘Naderhand’ en ‘Terloops’. Het zijn sprekende titels van de afdelingen. Ze laten zien hoe de menselijke aanwezigheid belangrijk blijft, maar in feite tot een zijdelings fenomeen wordt teruggebracht. In plaats daarvan komen coördinaten die wijzen naar de ruimte en de tijd, maar ook hier kiest Jooris niet voor de subjectieve verschijnselen maar voor de manier waarop het menselijke perspectief die gegevens kleurt. Ruimtelijkheid is een kwestie van waarnemen en interpreteren, en daardoor ook noodzakelijk een temporeel gegeven.
 
Alles aan deze poëzie draagt bij tot die thematiek. De korte regels met hun woordkarigheid dwingen de lezer om te verspringen, om verbanden te leggen, om zelf de sprong te maken die ook de dichter maakt. Alles wordt zo als het ware even stilgelegd waardoor afzonderlijke woorden en indrukken op zichzelf staan, en pas in het vervolg een samenhang met andere uitspraken krijgen. Ieder gedicht demonstreert zo zelf de vertakkingen waarvan in de titel sprake is. Daarbij ontstaat in de meeste verzen een dynamiek die subtiel voert van het (nauwelijks) waarneembare tot het abstracte: de afwezigheid, de onpeilbaarheid… De dichter neemt vaak zijn toevlucht tot een negatief taalgebruik om die ervaring van revelatie onder woorden te brengen, waardoor zijn lyriek herinnert aan de aloude mystiek.
 
Toch valt op hoeveel negatieve ervaringen daarbij aan bod komen: meermaals is sprake van tegenkanting, van confrontatie en onbegrip. Daarnaast valt op hoe vaak de verzen ook het poëtische proces zelf trachten te verwoorden. Het is een werkwijze die van de lezer toch wel moeite vraagt, geduld en doorzettingsvermogen. Wie die moeite opbrengt gaat echter, in het spoor van de dichter, mee op zoek naar het ongezegde, naar de waarheid achter onze waarneming, naar de zin van de afwezigheid in het leven.
 
Roland Jooris: Vertakkingen, Querido, Amsterdam 2021, 55 p. ISBN 9789021425795. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri