Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 5, MEI 2021

Bibi Dumon Tak, Marije Tolman (ill.): De eik was hier

door An-Sofie Bessemans

9+ - Heb je wel eens gehoord van www, het wortelwijdeweb, het wortelkoor dat dient als bomenoor? Wie anders bedenkt die taalvondsten dan de meest gelauwerde ecoauteur van ons taalgebied? Alles aan dit nieuwe boek van Bibi Dumon Tak klopt.
 
Aan het woord in De eik was hier zijn een zomereik en gaai, op de achtergrond rijmt of rapt het wortelkoor (‘Die eik, die had geen kans, stond met z’n wortels in het zand, daarboven een laag van bitumen en grind. Aangestampt asfalt dat steden verbindt.’). Wie vertrouwd is met Dumon Taks werk, weet dat ze eigenlijk non-fictie schrijft. Achteraan in het boek vind je een stukje tijdlijn en geschiedenis over de eik. Je kunt de boom gaan opzoeken op de grens van Nederland en België… voor zolang dat nog gaat althans.
 
De hoofdpersonages hebben elkaar graag, dat zie je aan de plagerige koosnaampjes die de eik en de gaai elkaar geven: Van Houten, Van Verenstein, Eikel en Verentooi, ouwe takkenbos! Boom en vogel kunnen dan ook niet zonder elkaar. De gaai verlost de eik van de jeukende meikevers en verspreidt zijn zaailingen, de boom ‘doet zijn best’ om eikels te leveren en voederhuis te zijn voor muizen, eekhoorns en zwijnen, tijdens de oorlog zelfs voor mensen. De gaai is nochtans een jonkie, ‘ruikt nog naar ei’ en vliegt en fladdert af en aan, waar de boom al veel gaaien heeft zien passeren en zelf symbool is van stilstand. De boom kan niet vluchten, be-leeft, ondergaat, is door zijn geworteld zijn nog veel meer afhankelijk van hoe wij mensen omgaan met zijn omgeving.
 
Het boek leest als een verhaal, in korte gesprekken en overpeinzingen, afgewisseld met de commentaar van het koor. Het doet je anders kijken naar stilstaan en leven in verbondenheid met je omgeving (een mooie verdienste voor het kinderboek voor de maand van de filosofie 2021). Maar staat de boom echt stil? En wat zie je als je stilstaat?
 
In dit papieren monument heeft Dumon Tak haar kennis en taalrijkdom in de strijd geworpen om het verbond tussen plant, dier en mens bloot te leggen en te versterken. Ze ontmaskert taal (rooien is doden) en zet die tegelijk naar haar hand om je met veel charme te overtuigen. Ze doet dat eikenwijs of eigenwijs, kies zelf maar.
 
De eik en de gaai tonen de lezer de werkelijkheid die we vaak voorbijhollen: dat de eik smaakt naar asfalt en uitlaatgassen, en de eikels naar roet, dat het licht en het lawaai van de snelweg de dieren doen wijken, en dat de natuur vaak moet wijken waar wij dat willen. Maar dat sommige mensen ook dorstige wortels zien en willen laven. Dat er bomen met een naam zijn, die troosten en hoop geven. Dat de coronamaatregelen het verkeer een tijdje hebben doen minderen. Ook de illustraties van Marije Tolman, een mix van foto’s en tekeningen, laten zien wat anders niet zichtbaar is: de wortels van de boom, vogeljongen in de kruin.
 
De eik was hier. Dat heeft Bibi Dumon Tak nu in de lezer gekerfd. Je moet ergens voor staan, ook al is je leven kort, lees je in dit boek. Wat Dumon Tak schrijft heeft ons doen stilstaan, en hopelijk staan we allemaal voor de boom als de kap dreigt.
 
Bibi Dumon Tak, Marije Tolman: De eik was hier, Querido, Amsterdam 2021, 128 p. : ill. ISBN 9789045125329. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri