Nederlands proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2021

Hanna Bervoets: Een modern verlangen

door Tom Rummens

In haar verhalenbundel Een modern verlangen brengt Hanna Bervoets veertien verhalen samen waarin ze verder graaft in de goudmijn van de menselijke relaties. Een onuitputtelijke bron van inspiratie is dat, natuurlijk: hoe mensen met elkaar omgaan, met hun geliefden, vrienden, kinderen, huisdieren. Bervoets weet als geen ander het spel van begrip en onbegrip, afstand en nabijheid te vatten. In deze veertien verhalen zit je op de eerste rij bij iemand die naar de wereld kijkt met een fileermes, niets ontziend maar ook heel geestig. Je leest ze met een monkellach, maar ook in het volle besef dat je net zo goed zelf een van de personages had kunnen zijn.  
 
Dat elke sociale omgeving vervuld is van een veelvoud aan geschreven, maar meestal ongeschreven regels, wordt mooi duidelijk gemaakt in Een van ons, een verhaal over een internetforum voor caviabezitters. Zoals elk forum heeft ook dit forum een aantal huisregels, die zich laten samenvatten in het adagium ‘oordelen, niet veroordelen’. Het klinkt logisch, vanzelfsprekend zelfs, maar in de praktijk blijkt het dat allerminst. Het verhaal ontspint zich langs alle kanten van het spectrum, er is discussie over alles: over meningen en meningsverschillen, over hoe ver je kan gaan in het opdringen van een oordeel. Tot op een bepaald moment het ondenkbare gebeurt, wanneer iemand voorstelt om bij iemand werkelijk thuis te gaan kijken of ze haar cavia wel de juiste zorgen geeft. Iets wat vroeger heel gewoon was, even langslopen bij iemand om te helpen, is vandaag een ongeoorloofd inbreken geworden in het privéleven van een ander. Onze data liggen op straat, maar binnen de vier muren van ons huis hebben we het gevoel volkomen veilig te zijn.  
 
De steeds ingrijpendere rol van techniek en sociale media is een extra leidend principe in deze geestige, maar ook onheilspellende verhalenbundel. Het is ook een fascinatie die doorschemert in het oeuvre van Bervoets in het algemeen. De afgelopen (pakweg) twintig jaar hebben deze ontwikkelingen ons sociaal leven makkelijker, maar toch vooral ook moeilijker gemaakt.
 
In het verhaal ‘Dag 1851’ gaat die rol van technologie misschien nog het verst: het lichaam van een zekere Mevrouw Clou wordt er volledig gemonitord en kent geen enkel geheim meer. Het doet denken aan Black Mirror, de Netflixserie die op zoek gaat naar de implicaties van onze menselijke drang naar technologische ontwikkeling. Bervoets’ stijl wordt hier bijzonder afgemeten, de taal valt samen met de inhoud. Het is een verhaal waar je ijskoud van wordt. Hoe is het zover kunnen komen?  
 
Nieuwe technologieën scheppen mogelijkheden maar roepen ook zoveel vragen en opties op dat we vaak terugverlangen naar hoe het vroeger was. Van alle moderne verlangens die in Bervoets verhalenbundel voorkomen, is dat nostalgische verlangen naar vroeger misschien nog het modernste van allemaal.   
 
Hanna Bervoets: Een modern verlangen, Pluim, Amsterdam 2021, 239 p. ISBN 9789083142166

deze pagina printen of opslaan