Nederlands proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2021

Nico Dros: Willem die Madoc maakte

door Lisanne Vroomen

‘Willem die Madoc maakte’, met die versregel begint een van de beste werken uit de Nederlandse literatuur, namelijk Van den vos Reynaerde. Je moet als schrijver dus wel erg stevig in je schoenen staan, als je je boek exact die woorden als titel meegeeft. Toch is het niet gek dat juist het literaire werk Madoc tot de verbeelding spreekt van zowel schrijvers als lezers. En dat komt niet door wat we ervan weten, maar door wat we er niet van weten. Van het verloren gegane werk Madoc kunnen we namelijk enkel nog dromen. Professor H.W.J. Vekeman publiceerde in 1977 al een (fictieve) Madock, waarbij hij het in de inleiding deed voorkomen alsof de verloren tekst weer terecht was. Hetzelfde idee is ook de basis van Nico Dros’ Willem die Madoc maakte, maar de uitvoering overtreft het werk van Vekeman zonder meer.  

Wetenschappelijk onderzoeker Willem de Reuvere komt in het bezit van een verzamelhandschrift met daarin Van den vos Reynaerde en een Middelnederlandse vertaling van de Latijnse Ysengrimus. Verborgen in de kaft van het boek ontdekt hij een derde tekst in geheimschrift. Hij vermoedt dat dit de verloren Madoc is. Naar aanleiding van deze tekst gaat Willem aan de slag met een fictief verhaal. Op deze manier voert Nico Dros zijn lezer via de verteller Willem de Reuvere naar de dertiende eeuw.
 
We maken kennis met Beda, een kleuter die in 1196 als enige een scheepsramp overleeft en opgevoed wordt in de Sint-Odulfusabdij bij Brugge. Als adolescent ontvlucht hij het klooster en neemt de naam Madoc aan. Hij trekt de wereld in, leert de liefde kennen en ontpopt zich als de perfecte raadsheer van graaf Hincmar, waardoor lange tijd zijn positie in de maatschappij verzekerd is. Na de dood van Hincmar slaat het noodlot toe en moet Madoc met de gravin en haar zoontje op de vlucht. Ze gaan een nieuw leven beginnen in Montpellier en Madoc staat weer met lege handen. Hij neemt een nieuwe identiteit aan en gaat verder onder de naam Willem. In die hoedanigheid keert hij terug naar Vlaanderen en gaat een huwelijk aan met Hadewijch (jawel!). Door de komst van de inquisitie en de ketterjacht, vreest Willem voor het leven van Hadewijch, maar zelf blijkt hij uiteindelijk in groter gevaar te zijn.
 
Deze korte samenvatting maakt al duidelijk dat er heel veel gebeurt in Willem die Madoc maakte, waarbij gebeurtenissen uit het verleden ook steeds een schaduw gooien of kunnen gooien over Madocs/Willems heden. Samen met de vlotte schrijfstijl maakt dit het boek tot een uiterst spannende historische avonturenroman waar het lot van de hoofdpersoon zomaar om kan slaan. Maar het boek is meer dan dat en Dros is in eerdere recensies ook niet zonder reden met Umberto Eco vergeleken. Dros weet als historicus duidelijk waar hij het over heeft en dat blijkt niet alleen door het gebruik van begrippen als littera cursiva of littera textualis. De intellectuele laag van het boek maakt het huwelijk tussen Hadewijch en Willem (hoe ongeloofwaardig het ook moge zijn) tot een geniale zet in het verhaal. Want waar zij de hoogste regionen van het geloof bereikt, bereikt Willem de hoogste regionen van ongeloof.
 
En het verzamelhandschrift waarmee het boek begint? Het is me niet duidelijk waar Madoc/Willem de tijd vandaan haalt, maar tussen al zijn avonturen door weet hij ook nog boeken te schrijven. Dros maakt daarmee zijn verhaal perfect rond, waardoor tegen het einde van het boek duidelijk is wat Willem de Reuvere in handen heeft. Vertelt dit alles ons iets over de historische Madoc? Nee, zeker niet, maar als het literatuur als deze oplevert, mag er vaak over Madoc gedroomd worden.

Nico Dros: Willem die Madoc maakte, Van Oorschot, Amsterdam 2021, 584 p. ISBN 9789028223035. Distributie Elkedag Boeken

deze pagina printen of opslaan