Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2023

National Book Award 2022: Debuterende witte raaf uit de Midwest

door Kris van Zeghbroeck

Naast de Pulitzer Prize is de National Book Award de belangrijkste literaire bekroning in de Verenigde Staten. De prijs wordt uitgereikt in vier categorieën: fictie, non-fictie, poëzie en jeugdliteratuur. Elke shortlist bestaat doorgaans uit vijf genomineerden, waaruit in het najaar een winnaar gekozen wordt. In tegenstelling tot andere bekroningen wordt er geen overkoepelend boek van het jaar verkozen.

Tegenwoordig hebben Amerikaanse auteurs toegang tot de Britse Booker Prize, maar om in aanmerking te komen voor de National Book Awards moet je een Amerikaans staatsburger zijn met een in de Verenigde Staten gepubliceerde uitgave. De National Book Awards zijn (samen met de literaire categorieën van de Pulitzer Prize) dan ook een uithangbord van de Amerikaanse literatuur. Ooit was het een wit, mannelijk bastion, maar intussen reflecteert het de spreekwoordelijke ‘melting pot’ van de Amerikaanse literatuur.

Met de uit Indiana afkomstige Tess Gunty (The Rabit Hutch (2022)) krijgen we in 2022 voor het eerst in zeven jaar een witte laureaat en voor het eerste in twaalf jaar een witte vrouw. Gekleurde schrijvers zijn het voorbije decennium duidelijk in de meerderheid. Een belangrijke historische correctie, die het speelveld van de Amerikaanse literatuur beter weerspiegelt.

Maar vrouwelijke schrijvers kunnen nog steeds een boost gebruiken. De voorbije tien jaar haalden ze vier laureaten, terwijl dat in de twee voorgaande decennia nog de helft of meer was. In de decennia rond het millennium waren bovendien witte vrouwen beter vertegenwoordigd. Afwachten of een profiel als Tess Gunty naar de toekomst een witte raaf wordt, zoals de afgelopen tien jaar.

Toch blijft er nog een structurele lancune. Traditioneel verbonden met kolonisator Groot-Brittannië, is de Zuid-Aziatische literatuur de laatste decennia steeds sterker aanwezig in de Verenigde Staten. Met in 2022 Zuid-Aziatische laureaten voor de Booker en de Booker International Prize, groeit de vraag naar een eerste winnaar voor de National Book Award for Fiction met roots uit die regio. Met drie auteurs op de longlist (Fatimah Ashgar), waarvan twee de shortlist haalden (Sarah Thankam Mathews en Jamil Jan Kochai), lijken de kansen sterk in de lift te zitten. Tot dan blijft de Pulitzer Prize for Fiction 2000 van Jhumpa Lahiri (Interpreter of Maladies) een eenzaam ijkpunt binnen de Amerikaanse literatuur.

Opvallend is het grote aandeel debutanten op de shortlist van de National Book Award for Fiction. Drie van de vijf genomineerden (Tess Gunty, Sarah Thankam Mathews en Alejandro Varela) zetten een eerste stap in het literatuur om meteen mee te dingen naar een van de hoogste bekroningen van de Amerikaanse literatuur. In tegenstelling tot de Booker Prize is het hier veeleer uitzonderlijk dat een debutant als Tess Gunty
wint, met als recentste voorbeelden Philip Klay (Redeployment) en Robert Frazier (Cold Mountain).

Nederlandse vertalingen uit de short- of longlist zijn nog niet aangekondigd. Voor het 2021 werden nog drie titels uit de shortlist vertaald.

Tess Gunty
Tess Gunty (1992) is geboren en getogen in South Bend (Indiana). Ze haalde een Bachelor of Arts (Engels) aan de University of Notre Dame en een Masters in Fine Arts (Creative Writing) aan New York University. Nauwelijks dertig werd haar debuutroman The Rabbit Hutch bekroond met de National Book Award for Fiction. Tevens goed voor de Waterstones Debut Fiction Prize.

In 2023 verschijnt Gunty's tweede roman Honeydew. Eigenlijk haar eerste roman, die ze als graduaatstudent schreef. Ze studeerde bij professor Jonathan Safran Foer. Gunty is een duizendpoot die als student ook poëzie en toneel schreef. Na haar studies werkte ze als freelance schrijver, redacteur en researcher. Onder meer voor Foers non-fictie boek We Are the Weather (2019, Het klimaat zijn wij).

De ‘Rust Belt’ is een streek in het Noordoosten van de Verenigde Staten die gebukt gaat onder de teloorgang van de zware industrie, gekenmerkt door lege fabrieken en roestende machines. Ze raakte internationaal bekend door de electorale opstand van de witte en zwarte arbeidsklasse tegen de aanslepende verwaarlozing van de Democratische partij en Hilary Clinton’s speech over de ‘Basket of deplorables’ die voor Donald Trump stemmen.

Voor Tess Gunty was de afwezigheid van de ‘Rust Belt’ in de Amerikaanse literatuur de aanleiding om haar debuut, The Rabbit Hutch, te situeren in Vacca Vale, een fictief stadje in het Noorden van Indiana, geënt op haar geboorteplaats South Bend. Centraal staat de sociale blok Rabbit Hutch, waarin een grote diversiteit van mensen gehuisvest zijn ‘between cheap walls that isolate not a single life from another’.

Gunty gebruikt die diversiteit van vastgelopen en uitzichtloze levens op een speelse manier om binnen de tijdspanne van een week een caleidoscoop van personages op ons los te laten, elk met een eigen stijl, perspectief en beslommeringen. Springend van flat naar flat, gebruikt Gunty het metafoor van konijnen in een konijnenhok binnen een complexer gegeven van roofdier en prooi (en de vlucht naar alternatieve werelden (follow the white rabbit)), terwijl de opgebouwde spanning escaleert naar een gewelddadig moment.

Jamil Jan Kochai
Jamil Jan Kochai (1992) werd geboren in een Afghaans vluchtelingenkamp in Peshawar, Pakistan. Zijn ouders zijn afkomstig uit het Afghaanse Logar en hij verhuisde als kind naar de Verenigde Staten. Hij woont in Sacramento en behaalde een master diploma aan de University of California en de Iowa Writers' Workshop.

Kochai debuteerde met de roman 99 Nights in Logar (2019), geïnspireerd door een familiebezoek aan Afghanistan als tiener (shortlist PEN/Hemingway Award en de DSC Prize for South Asian Literature). Het kortverhaal ‘Nights in Logar’ werd opgenomen in The O. Henry Prize Stories 2018. De verhalenbundel The Haunting of Hajji Hotak (2022) zorgde voor de grote doorbraak met de shortlist van de National Book Award 2022.

Het titelverhaal werd geïnspireerd door een headline in The Onion over een FBI antiterrorisme agent die een opgroeiende moslim en zijn familie surveilleerde. Het gevoel van voortdurend geobserveerd worden was ook aanwezig hij Kochai en zijn familie toen er een paar weken na de aanslagen van 9/11 plots een FBI agent aan de deur stond. Het sluipende gevoel van paranoia, kwelling en zelfcensuur liet traumatische sporen na die hij nu pas van zich af kan schrijven.

Door de surveillance vanuit de tweede persoon te beschrijven wordt het publiek deelachtig aan de observaties en vooroordelen van de staat. ‘The Haunting of Hajji Hotak’ omvat tevens het gros van de thema’s die in de verhalenbundel aangesneden worden:

‘My characters tend to be immigrants and refugees haunted by the spectres of war and exile and violence. These spectres may be conjured up by different objects […], and they may appear in different forms, but what remains constant for many of my characters is the guilt of having lived’. Een sombere ingesteldheid die verlicht wordt door een onverwoestbaar Afghaans gevoel voor humor in confrontatie met tragedie en tegenslag. (The New Yorker)

Sarah Thabkam Mathews

Sarah Thankam Mathews groeide afwisselend op in Oman en India, tot ze als zeventienjarige emigreerde naar de Verenigde Staten. Ze was als assistent verbonden aan de Asian American Writers’ Workshop en de Iowa Writers’ Workshop. All this could be different (2022) is haar debuut.

Mathews gelooft sterk in sociale dienstverlening. In 2020 stichtte ze in het spoor van Covid-19 de organisatie Bedstuy Strong om mensen in nood te ondersteunen: 'Everyone has needs, everyone is also a unit of power.' Een perceptie die ze doortrekt in haar werk als schrijver:

'I don’t think it makes a lot of sense to be precious about community, I think it makes sense to engage with it with care and thought and a lack of idealization. I think at its best community can hold us in a sense of security, can remind us constantly and consistently who our people are, and sort of provide an answer or a fraction of an answer to this question: what or who are you living for?'

Met zin voor pragmatiek benadert ze in haar fictie de levensvragen: 'Her writing tackles big questions with pragmatism. “When I’m writing fiction I move with questions and the questions that I was holding were things like what does it mean to care for someone and also want what they have? What does it mean to desire someone and also not see that history trailing behind them like jellyfish tentacles? What does it mean to be a friend when you’re both in need?'' (Observer)

Sneha is een Indiase migrant die neerstrijkt in Milwauke (Wisconsin), waar ze een eerste job vindt die haar toelaat in alle vrijheid haar leven te sturen en wat geld naar India te sturen om haar familie te helpen. Ze begint voor het eerst haar lesbische aard te exploreren en wordt verliefd op een danseres. Een ogenschijnlijk perfect leven krijgt echter te kampen met een aantal dramatische ontwikkelingen, waardoor ze radicale keuzes moet maken...

Tess Gunty: The Rabbit Hutch, Knopf, New York, 2022, 338 p. : ill. ISBN 9781524712235. Distributie Penguin RandomHouse USA
Jamil Jan Kochai: The Haunting of Hajji Hotak, Viking, New York, 2022, 270 p. ISBN 9780593297193. Distributie Penguin RandomHouse USA
Sarah Thankam Mathews: All this could be different, Viking, New York, 2022, 312 p. ISBN 9780593493502. Distributie Penguin RandomHouse USA

Shortlist
Tess Gunty: The Rabbit Hutch (Winner)
Gayl Jones: The Birdcatcher
Jamil Jan Kochai: The Haunting of Hajji Hotak and Other Stories
Sarah Thankam Mathews: All This Could Be Different
Alejandro Varela: The Town of Babylon

Longlist
Fatimah Asghar: When We Were Sisters
Ramona Emerson: Shutter
Jonathan Escoffery: If I Survive You
Leigh Newman: Nobody Gets Out Alive
Marytza K. Rubio: Maria, Maria & Other Stories





deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri