Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2024

Pete Hautman: Van God los

door Erick Kila

Aan het eind van Van God los, een young-adultroman van de Amerikaanse auteur Pete Hautman, komt Jason Bock, de vijftienjarige hoofdpersoon, al filosoferend tot een verdraagzaam inzicht: je kunt niet begrijpen wat het betekent een gelovige te zijn, tenzij je gelooft. Jason is ongelovig. Hij begrijpt de drijfveer van een gelovige niet, maar accepteert wel de geloofsvrijheid. In een Amerikaans stadje is zoiets bijzonder. Het geloof is er doorgaans een vanzelfsprekendheid en Jason valt er uit de toon. Hij ervaart dan ook een zekere ‘geloofsdruk’, vanuit zijn ouders en vanuit de leider van een verplicht kerkklasje. In het klasje, dat beoogt licht ontspoorde tieners op het rechte pad van het geloof te brengen, openbaart Jason dat hij lid is van ‘de Kerk van de Tienpotige God’. Want geloofsvrijheid houdt volgens hem ook de vrijheid in om zelf een ‘religie op maat’ te beginnen.  
 
Pete Hautman (Berkeley, Californië, 1952) heeft van begin af de juiste toon te pakken. In ronde en directe taal doet Jason verslag van zijn ervaringen met vrienden, vijanden en het ouderlijk en burgerlijk gezag. Het wordt duidelijk dat in een kleine Amerikaanse plaats gezag al snel met het geloof is verbonden.
 
Jason betoont zich een slimme criticus van de geloofsijver. Hij laat zich niet als een mak schaap aan de katholieke kudde van zijn woonplaats Saint Andrew Valley toevoegen. Als hij nabij de watertoren van het plaatsje op zijn bek geslagen wordt door zijn aartsvijand Henry Stagg en ‘met hersenen als roereieren’ op zijn rug ligt, krijgt hij, onverwacht, een ‘religieuze’ ervaring. Het wordt het begin van een met humor vormgegeven religie waarin de watertoren van Saint Andrew Valley God is.
 
De nieuwe ‘kerk’ (KTG) beleeft al snel in kleine kring (Jason en wat vrienden en zelfs vijand Henry) een periode van bloei. Er ontstaan hilarische geloofsartikelen en dito kerkelijke functies. Zo is Jason de ‘Opper-Kahuna’ van de KTG en is zijn beste vriend Shin ‘Eerste Hoeder van het Heilige Woord’. Centraal in de geloofsbeleving staat het water als bron van alle leven. De tienpotige watertoren is daarvan de opperste religieuze manifestering. Er is ook een soort catechismus: aan het begin van ieder hoofdstuk lezen we hoe ‘de Oceaan’, als oerbron, de aarde en uiteindelijk de mens schept. Vervolgens, zo blijkt uit de Schrift van de KTG, maakt de mens er een potje van.
 
Op een gegeven moment sijpelt er ongemak en gevaar door in het als lolletje begonnen religieuze avontuur. Het brein van een ‘young adult’ is niet perfect toegerust om het gevaar in te schatten bij bijvoorbeeld gewaagde klauterpartijen. Een nachtelijke beklimming van de Tienpotige heeft dan ook vergaande gevolgen.
 
Hautman heeft met Van God los een spannend en tot nadenken uitnodigend verhaal geschreven. Hij gaat met bepaalde acties en uitspraken van Jason lekker langs het randje. Toen het boek in 2004 uitkwam, ervoeren schrijvers kennelijk minder beperkende beklemmingen dan nu. Dat verdraagzaamheid tussen gelovigen en ongelovigen subtiel aan het eind van het boek aanbevolen wordt, is nu, twintig jaar later, geen overbodige luxe. Van God los won in 2004 in Amerika de National Book Award for Young People's Literature en werd heel soepel vertaald door Floortje Zwigtman.
 
Pete Hautman: Van God los, Ploegsma, Amsterdam 2024, 196 p. ISBN 9789021685366. Vertaling van Godless door Floortje Zwigtman. Distributie Standaard Uitgeverij


deze pagina printen of opslaan