Vanaf zes jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018

Jacques Maes, Lise Braekers: Viktor

door Jürgen Peeters

6+ - Sinds de welverdiende bekroning van Oskar (2016) met een ‘Global Illustration Award’ gaat het hard voor het duo Jacques Maes en Lise Braekers. Dit najaar volgt een vertaling van Duif in Argentinië, de Limburgse illustratoren werken momenteel aan de affiche voor de Jeugdboekenmaand 2019 en sinds kort ligt hun nieuwe prentenboek Viktor in de boekhandel.
 
Zowel de gestileerde prent van een jachtluipaard (weliswaar in vermomming) op de voorflap als het buitenformaat maken ‘Viktor’ tot een van de opvallendste prentenboeken van dit najaar. Dat geldt overigens niet enkel voor de aantrekkelijke lay-out, maar zeker ook voor de verrassende inhoud. Zo toont de titelbladzijde meteen al een bloederig tafereel; de trotse plezierjager Viktor, z’n geweer nog in de aanslag, aanschouwt geconcentreerd een neergeschoten luipaard, dat te midden van een plas bloed ligt. De zachte-witte achtergrond en het ingetogen kleurenpalet – op de tinten bloedrood na – bieden een tegengewicht aan de heftigheid van deze morbide scène.  
 
Het verdere verhaalverloop focust op Viktors ambities, namelijk een cheeta neerschieten. De bijbehorende prent toont Viktor als buitenproportioneel figuur, uitdagend poserend op zijn zelf geschoten jachtluipaard. Jacques en Lise beperken zich tot zachte tinten oranje en rood voor de jachtluipaard en geven enkele voorwerpen in de kamer eenzelfde invulling. Dat staat in schril contrast met het harde groen en zwart van Viktors plunje. Een contrast dat de onverenigbaarheid van hun beide wereld extra in de verf lijkt te zetten.
 
Op de volgende pagina wordt die kleurencombinatie echter betekenisvol omgekeerd: nu heeft de cheeta een donkergroene vacht met opvallende zwarte stippen en krijgt Viktor een oranje outfit aangemeten. Het duo overtuigt eveneens met een haast gespiegeld beeld van een dode jachtluipaard getransformeerd tot een tapijtje, wat een klassiek beeld oplevert, en een slapende Viktor in vrijwel dezelfde houding. De gestroomlijnde figuren zijn hier opvallend. Dat geldt vanzelfsprekend voor de gracieuze cheeta, die als ranke, soepele figuur in z’n wezen gevat wordt. Maar ook Viktor straalt ondanks z’n majestueuze, plompe lichaam een zekere dynamiek uit. Dat roept meteen een interessante vraag op: hebben jager en prooidier toch meer overeenkomsten dan gedacht?
 
In een droom openbaart zich een schrijnend beeld aan Viktor; enkele cheeta’s huilen bloedrode tranen aangezien zij een ‘vriend verloren’. Vooral visueel is dit een beklijvende scène met een sterk emotionele lading. Niet toevallig komt Viktor vervolgens tot inkeer en bedenkt hij naar eigen zeggen een ‘geniaal plan’ om letterlijk in de huid van de jachtluipaard te kruipen. Het gaat slechts om een uiterlijke vermomming, meer kan Viktor vanzelfsprekend niet bereiken en die clash tussen ‘droom en daad’ zorgt voor een humoristische toets.
 
Tegelijkertijd ontdekt de eenzame, verkilde jager bij de cheeta’s de kracht van ‘echte vriendschap’ en dat krijgt vooral in de illustraties sterk gestalte. Helaas voor de ex-jager heeft z’n ingenieuze plan ook z’n mankementen, en dan wordt het best nog even spannend. De stereotype rollen van jager en prooidier worden functioneel omgekeerd, wat resulteert in een geraffineerde prent van een woedende cheeta. Tegenover zoveel natuurkracht steekt Viktor slechts als nietig, onbetekenend wezentje af. Het is een fascinerend beeld, dat raakt en beklijft en tot nadenken aanzet over onze omgang met wilde dieren. De groots aangekondigde ontknoping valt, zeker gezien de ingenieuze invulling elders, wat mager uit. Gelukkig verrassen Jacques en Lise met een grappige slotprent, die opnieuw aanknoopt bij de gevatte, humoristische verteltrant die zo kenmerkend is voor dit in alle opzichten unieke prentenboek.
 
Net zoals in Oskar en Duif wordt de begeleidende tekst tot een absoluut minimum van enkele regels per dubbele pagina beperkt. Zo krijgen de illustraties opnieuw alle aandacht en ruimte die ze verdienen. Vooral de boeiende afwisseling van composities en perspectieven overtuigt en biedt steeds nieuwe vensters om Viktors evolutie van nabij te volgen. Het siert de auteurs dat ze blijven experimenteren en hun beelden nog meer tot de essentie weten te herleiden. Functioneel ingezette schaduwen zorgen voor extra diepgang en dynamiek. Met een beperkt kleurenpalet weten ze haast vanzelfsprekend een veelheid aan emoties op te roepen, van treurende cheeta’s en Viktors groeiend schuldbesef tot zijn doodsangst wanneer hij zelf tot prooidier wordt.
 
Viktor is zowel in woord als beeld een verrassend origineel prentenboek, dat alleen al omwille van zijn ongewone blik op de werkelijkheid meer dan de moeite van het aanschouwen waard is. Jacques en Lise bewijzen dat hun vorige prentenboeken absoluut geen toevalstreffers zijn, maar dat hun nog beperkte oeuvre weleens het veelbelovende begin van een rijkgevulde carrière als eigenzinnige illustratoren kan betekenen. Een evolutie die ik met alle plezier van dichtbij zal volgen.
 
Op de Frankfurter Buchmesse 2018 werden Jacques en Lise bekroond met een Excellence Award voor Viktor in de categorie children's book illustration. In totaal werden er tien Excellence Awards uitgereikt. Ze ontvingen daarnaast  ook nog de overkoepelende Grand Award.
 
Jacques en Lise: Viktor, Van Halewyck, Kalmthout 2018, 45 p. : ill. ISBN 9789461319180. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri