14+ - Dat Els Beerten een knappe schrijfster is, weten we sinds Allemaal willen we de hemel (2008), dat terecht royaal in de prijzen viel. Het openingshoofdstuk van Eén mens is genoeg, nauwelijks een halve bladzijde lang, houdt de belofte in van een sterke opvolger: ‘Er waren dagen die met grijs begonnen en met zwart eindigden. Ik heb ze allemaal overleefd, Louis. Maar als ge straks voor mijn deur staat, zal ik het u vertellen. Zodat ge het voor eens en voor altijd doorhebt. Dat ik er geen tweede keer ga tegen kunnen.’ Hier is Juliette aan het woord, in korte, krachtige zinnen en een levend, onvervalst Vlaams. Eén mens is genoeg speelt zich af in de jaren vijftig en vertelt het verhaal van een gezin dat, na de dood van de vader, op een catastrofale manier uiteenvalt. De zoon, Louis, geeft zijn moeder de schuld van zijn vaders dood en gaat het huis uit, moeder jaagt het jongste kind met laudanum de dood in, Juliette, ze is dan vijftien, vermoordt haar moeder met een broodmes. Ze wordt in een verbeteringsgesticht geplaatst. Wanneer Juliette, met haar podiumtalent nochtans ‘geboren om te schitteren’, weer vrijkomt, is ze niet klaar voor de wereld en sluit zich volledig af. Louis vangt haar op, hij zal zijn hele leven aan haar wijden. Ze verhuizen van Limburg naar West-Vlaanderen, waar niemand hun geschiedenis kent.
In het tweede deel komt Wilfried aan het woord. Ooit was hij een wielerbelofte, maar zijn vriendin verlaat hem en hij geeft de sport eraan. Hij runt een café in het dorp waar Juliette en Louis komen wonen. Wilfried wordt verliefd op Juliette, die nochtans nauwelijks het huis uitkomt en geen woord spreekt. Hij zal geduld moeten hebben. Ondertussen neemt zijn leven dankzij hen een wending. Hij krijgt weer zin in de wielersport, blaast zijn zaak nieuw leven in… En dan gebeurt een ongeluk. In het derde deel zijn Juliette en Wilfried afwisselend aan het woord.
Zo snel als ik gegrepen was door de sterke aanhef, zo snel raakte ik mijn vuur ook weer kwijt. In ultrakorte hoofdstukjes en in een ijltempo verslaat Beerten de cruciale jaren uit Juliettes leven, die aan de basis liggen van haar angst voor zichzelf en voor de wereld. De gebeurtenissen zijn bijzonder heftig, maar raken doen ze niet. Beerten maakt grote tijdsprongen zodat je nauwelijks greep krijgt op wat er zich afspeelt, laat staan dat de personages karakter krijgen. De levenswandel van de moeder bijvoorbeeld, die aan één man niet genoeg heeft, en haar ziekelijke houding tegenover haar jongste kind, komen uit het niets gevallen. Anderzijds gaat de schrijfster royaal in op het ene na het andere anekdotische feit en het verhaal kabbelt eindeloos voort. En waarom de perspectiefwissels? Een familiedrama slaat om in een liefdeshistorie van een wielrenner, maar de verdieping die een veranderend perspectief zou kunnen brengen, blijft uit. Het lijkt allemaal weinig doordacht. En terwijl er zoveel mis is met de compositie en structurele uitwerking van deze roman, spreekt regelmatig toch Beertens stilistische kracht, rondt ze met knap ingehouden dramatiek een passage af. Ook de taal, die vrij sterk dialectisch gekleurd is, leeft en doet authentiek aan, hoewel de schrijfster van taalvariatie bij Limburgers en West-Vlamingen geen werk heeft gemaakt. Waarom dan kiezen voor een volkse taal?
Eén mens is genoeg is een jammer feit. Hoe van een schrijfster met zoveel literair talent een dergelijke flauwe roman kon verschijnen, is me een compleet raadsel.
Els Beerten, Een mens is genoeg, Querido Amsterdam, 2014, 251 p., € 15,99. ISBN 9789045116754. Distributie: WPG Uitgevers
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014
deze pagina printen of opslaan