Peuters en kleuters

Magali Bardos: Tot 100

door Frauke Pauwels

3+ - Steeds vaker zoeken kijk-, zoek- en alfabetboeken de grenzen van het genre op en bouwen ze op het kruispunt met andere genres boeiende leeservaringen. Ook telboeken hoeven niet langer stiefmoederlijk behandeld te worden. Durven marktgerichte uitgevers nog wel eens boekjes samen te stellen met tekenwerk uit eerder verschenen boeken, dan staan daar steeds meer individuele makers tegenover die de uitdaging zoeken in de begrenzing. Zo was er de afgelopen jaren lof voor onder meer Nul is een raar getal van Henriette Boerendans en 365 pinguïns van Fromental en Jolivet.
Ook Tot 100 biedt meer dan cijfers en prentjes. Het bouwt gestaag het verhaal op van zes beren die, opgejaagd door jagers, op pad gaan, waarbij ze op hun beurt de jagers opjagen en zich uiteindelijk na — tja, veel vijven en zessen — met deze jagers verzoenen, om stilaan terug te keren naar het bos. De sterkste troef van dit boek ligt niet bij de plot. Die heeft weliswaar enkele sterke aanzetten, zoals de omkering van wie wie opjaagt, maar maakt ook heel wat flauwe bochten die vooral in functie van de getallenreeks bestaan.
Boeiender is hoe dit boek zonder veel nadruk van tel- naar rekenboek verschuift. Zo speelt Magali Bardos vaak met reeksen, waardoor de lezer terloops leert hoe getallen deel- en vermenigvuldigbaar zijn. Veertig lepels siroop, dat zijn tien rijen van vier lepels. Vierenvijftig beren op de foto is net zoveel als negen keer een foto met telkens zes beren. Dat door het boek heen steeds dezelfde personages worden aangehouden, nodigt ook uit om terug te bladeren en zo — alweer — aan het rekenen te gaan. Wanneer er op een gegeven moment vijftig mensen op het podium staan, herkennen we de eerder opgedoken konijnen, poezen, vlinders en, uiteraard, ook beren en jagers. En, jawel, zesentwintig ogen gedeeld door twee plus dertien plus tien plus zes plus acht maakt...
Honderd is echter een heel eind, en niet alle getallen worden even sterk ingevuld. De reis naar de tropen, met ‘56 exotische vruchten, 57 termieten’ en ‘58 insecten op alles en iedereen’ (waarbij die 57 termieten opnieuw meetellen) voegt weinig toe aan het geheel. En als ‘reddingsboei nummer 85’ en een ‘T-shirt met nummer 86’ een rol krijgen toebedeeld, kan de lezer zelfs het tellen vergeten.
Ook in de tekst worden geregeld uitschuivers gemaakt, al lijkt het er sterk op dat dit tekort grotendeels op het conto van de vertaling komt. Wie ‘silhouettes’ vertaalt met ‘lichaamsvormen’, heeft iets te diep in het woordenboek gekeken. Nu en dan verliezen tekst en beeld door die haperende vertaling ook hun raakpunt: wanneer er ‘plots 22 mensen (zijn) opgejaagd’ (de vertaling van ‘Tout à coup, 22 agités’) zijn immers geen 22 mensen te zien, wel de 16 tafelgasten van zo-even en de zes binnengedrongen beren. Al moet worden gezegd dat ook het origineel hier niet eenduidig is: het Franse woord laat een ruimere interpretatie toe en de zes beren worden al net zo opgejaagd verbeeld als de 16 mensen. Nemen de honingbijen buiten beeld revanche en zijn de beren tegelijk jager en opgejaagd? De prent houdt heel even een extra wending in het verhaal open, maar die blijft uit.
En zo bevat het boek wel meer losse eindjes. Leuk is bijvoorbeeld het overzichtsbeeld aan het einde, waarop 99 kiezelsteentjes de beren weer naar huis moeten leiden. Alleen sluit dat beeld niet aan bij de eerdere ruimtelijke en chronologische voorstelling van alle plekken, en kan de weg naar huis dus niet worden gezien als een terugblik op de gebeurtenissen uit het verhaal. Niettemin eindigen de beren in de honderd bomen van het bos, dat ene bos waarmee het verhaal begon.
En zo sluit het boek zoals het begon. In een sobere tekenstijl, waarbij vooral vlakken, kleuren en silhouetten het beeld scheppen. Felblauw, -oranje en -roze bepalen de sfeer, aangevuld met bruin, zwart en rood. Die kleuren leggen een eigentijdse film over de (pseudo)retrostijl. Het sterkst is de illustratrice dan ook waar ze die elementen samenbrengt om met enkele spaarzame toetsen een knap beeld te creëren, zoals in de achtervolging tussen jagers, bijen en beren. Aan de onderzijde verbeelden zwarte schaduwen de acht jagershoofden, daarboven zoemen negentig scherper getekende bijen voor de lichtblauwe silhouetten van de beren: een sobere illustratie van dieptespel in een tekening.
Ook de krachtige beeldsequenties waarmee het boek opent, die de beweging van een camera lijken te volgen, houden veel belofte in. Van het bos tegen een witte achtergrond wordt uitgezoomd tot we het bos tussen twee besneeuwde bergen zien liggen. Door dat ene oplichtende raam van het verder strakke en sobere gebouw dat uit niet meer dan een rechthoek en wat lijnen bestaat, kijken we even later naar binnen. De zwarte rand van de gordijnen omvat het beeld met de tafelende jagers en hun gezellinnen.
Naast die sterke prenten vallen andere een pak zwakker uit. Je zou kunnen zeggen dat dat bij een telboek tot honderd onvermijdelijk is, maar wie een stevige roman doorneemt, leest ook niet zomaar over wat mindere hoofdstukken heen. Huiswerk dus voor de maakster, maar beslist ook voor de lezer. Want wie houdt van tellen en rekenen vindt in dit boek zeker zijn gading, al blijft het dan hier en daar wat hangen in zijn opzet.


Magali Bardos, Tot 100, Davidsfonds /Infodok Leuven, 2014, 100 p., ill. € 15. ISBN 9789059085206. Vert. van: Jusqu'à 100

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri