Vanaf zes jaar

Pablo Neruda, Elena Odriozola (ill.): Ode aan een ster

door Frauke Pauwels

6+ - Poëzie voor kinderen en jongeren wordt bijna zonder uitzondering begeleid door beeld. Ook poëzie voor volwassenen blijkt in die vorm een breder publiek te bereiken. In ons eigen taalgebied zijn de illustraties van Paul Verrept bij de gedichten van Paul van Ostaijen (in 2011 gebundeld onder de titel Rodica en Dodica) wellicht het bekendst.
In Ode aan een ster tasten de illustraties van Elena Odriozola de mogelijkheden af van een van Pablo Neruda's verhalende gedichten, oorspronkelijk gepubliceerd in 1957 samen met andere odes, aan een lepel, een appel, de ouderdom en een bij. Net als Verrept hanteert Odriozola een sobere beeldtaal in zachte kleuren.
Een ik-figuur vertelt hoe hij op een nacht een ster stal. Haar schitterende licht liet zich echter niet bedwingen: terwijl de ik-figuur al zijn energie verliest, verzamelen zich steeds meer mensen om het huis, getroffen door de schittering van de ster. De ik-figuur beseft dat er niets anders op zit dan 'zijn' ster opnieuw de vrijheid te geven. Daarvoor gaat hij de stad uit, de natuur in. Daar, bij de rivier, schiet ze weg 'als een vis [...] in de riviernacht'.
Dat dit verhaal symbool staat voor veel meer, wordt onderstreept door de prenten. Elke strofe krijgt een dubbele bladzijde (op twee uitzonderingen na, die over vier bladzijden werden gespreid). De illustratrice schuift met witruimtes en vlakken, afgelijnde vormen en grillige, springerige kleurtoetsen. Zo vestigt ze de aandacht op de tegenstellingen die in het gedicht aanwezig zijn, zoals die tussen verbergen en tonen of tussen eenzaamheid en verbondenheid. De lijnvoering en stempeltechniek die van bij het begin het beeld van de ster bepalen — ditmaal niet in de stereotiepe vijfpuntige weergave, krijgen de overhand zodra de ik-figuur en de ster de stad achter zich laten. Het gras, de planten en de rivier schudden de rechte lijnen meteen van zich af. Met die keuzes voor vormen, kleuren en technieken bereikt Odriozola een zekere poëzie. Bovendien zet ze enkele sterke motieven in, zoals de hoed die het licht van de ster op elke prent gevangen moet houden. Toch ogen de prenten nu en dan ook wat kaal en staat dit poëtisch minimalisme in contrast met het weelderige Spaans van de dichter Neruda. Het gedicht werd vertaald door Bart Vonck, die als Neruda-vertaler op veel ervaring kan bogen. Toch kan de vertaling me op enkele punten niet overtuigen. Het is alsof de jonge(re) doelgroep de vertaler aan het twijfelen heeft gebracht, waardoor hij keuzes maakte die het verhalende versterken, maar de poëzie wat aan de kant schuiven. Zo wordt de spanning tussen beide groter dan in het origineel — en nu en dan te groot. Zo wringt 'haar diamanten lijfje' met het mannelijke woord 'vis', en worden enkele zinnen onnodig onderbroken door een punt. 'Enmascarado entre la muchedumbre' wordt 'Met een masker op kon ik ongezien in de menigte wegkomen’: verhaalspanning lijkt hier te winnen op poëzie. Is die drang om een verhaal te creëren een toegeving aan het kind?
Het blijft niettemin knap dat zovelen, van illustrator tot vertaler en uitgever, zich voor een dergelijk project inzetten, en zo bruggen slaan tussen zogenaamd moeilijke poëzie en het prentenboek, dat al te vaak als 'voor kinderen' wordt gezien. Wat mij betreft mag men dan ook voluit voor die kruisbestuiving gaan.


Pablo Neruda, Elena Odriozola (ill.), Ode aan een ster, De Eenhoorn Wielsbeke, 2014, 24 p., ill. € 14,5. ISBN 9789058389107. Vert. van: Oda a una estrella door Bart Vonck

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri