Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 10, SEPTEMBER 2016

Meg Rosoff: Mij niet gezien

door Lies Lavrijsen

14+ - Eerder dit jaar mocht Meg Rosoff de Astrid Lindgren Memorial Award in ontvangst nemen, de officieuze Nobelprijs van de jeugdliteratuur. Rosoff had de bekroning naar eigen zeggen nooit verwacht; ze liet zich in interviews ontvallen dat ze vindt dat ze eigenlijk ‘altijd hetzelfde boek schrijft’. Best verwonderlijk, want het eerste wat opvalt als je haar oeuvre overschouwt is net de veelheid van stijlen en genres die Rosoff beoefend heeft: van de indringende dystopie Hoe ik nu leef over de historische roman Niemandsbruid tot het kolderieke In het begin was er... Bob. Toch wijst Rosoff erop dat er een thema is dat in al haar boeken terugkeert: identiteit, en in hoeverre je je eigen leven kunt kiezen.
 
Dat geldt inderdaad ook voor de recent verschenen Nederlandse vertalingen van haar eerste roman voor volwassenen, Jonathan gaat los, en de young-adultroman Mij niet gezien, die uit 2013 dateert. Interessant is dat de twee hoofdpersonages uit die boeken zich op de uiteinden van een spectrum lijken te bevinden: de volwassen, maar eeuwig puberende Jonathan uit het eerstgenoemde boek leert gaandeweg de teugels van zijn leven in handen te nemen; Mila uit Mij niet gezien is daarentegen een uitzonderlijk vroegwijze twaalfjarige die er getuige van is hoe mensenlevens een puinhoop kunnen worden, zonder dat daar veel vrije wil mee gemoeid is.
 
Mila, de eerstepersoon-verteller, is bovendien extreem opmerkzaam. In een oogopslag ziet ze of iemand slecht in zijn vel zit, zwanger is of een geheime relatie heeft. Ze vergelijkt zichzelf met de naar ratten speurende terriër die haar grootvader ooit had en speelt het liefst spionnetje met haar beste vriendin Catlin. Wanneer haar vaders beste vriend Matthew zomaar opeens verdwijnt, lijkt het een kolfje naar haar hand om hem op te sporen.
 
Wanneer Mila voor het eerst in Matthews huis komt, krijgen we meteen een staaltje van haar kunnen:
 
‘Geen foto van hem en Suzanne op hun trouwdag [...]. Een paar modderige schoenen. Een berg rekeningen. Een raam met een barst. Een dichte deur. [...] Mijn eerste indruk? Dit is geen gelukkig huis.’
 
Mila en haar vader Gil vertrekken op een roadtrip door het sfeervolle, ingesneeuwde hinterland van New York, maar alle aanwijzingen lopen dood en uiteindelijk moet Mila erkennen dat er één optie is die ze over het hoofd gezien heeft. Opeens blijkt ze haar vader minder goed te doorzien dan ze in al haar zelfverzekerdheid voor mogelijk gehouden had.
 
Mij niet gezien is een boek over vriendschap, zegt de tagline, maar het is vooral een boek over vriendschappen met (erg menselijke) tekortkomingen en grenzen. Eerst en vooral is er de vriendschap tussen Gil en Matthew. Ze waren jeugdvrienden, reisden de wereld af, werden verliefd op hetzelfde meisje. Ondanks het feit dat ze daarna in verschillende werelddelen gingen wonen, bleven ze elkaar regelmatig zien, tot Matthews zoon overleed. Daarna is het contact op een lager pitje komen te staan. Toch blijft Gil loyaal aan zijn vriend als hij en Mila gaandeweg dingen over hem ontdekken die hem in een steeds ongunstiger daglicht stellen. Maar wanneer het erop aankomt, blijkt Gil veel minder van Matthew te begrijpen dan Mila.
 
Zo snapt hij bijvoorbeeld niet waarom Matthew de benen genomen heeft net op het moment dat Gil helemaal uit Londen op bezoek komt, en dat kan Mila dan weer beter kaderen. Met haar eigen beste vriendin Catlin heeft ze namelijk iets vergelijkbaars meegemaakt: die keerde zich zonder aanleiding van haar af en gaf op school zelfs geen blijk van herkenning meer. Beetje bij beetje realiseert Mila zich dat het contrast tussen Catlins gespannen thuissituatie en Mila’s gelukkige gezinnetje voor Catlin ondraaglijk werd. Ook vrienden ontkomen niet aan afgunst - uiteindelijk een heel normale reactie als die ander je ongewild voortdurend met je eigen problemen en gemiste kansen confronteert. Bij de verrassend ingehouden ontknoping - de grote drama’s in dit boek hebben zich in het verleden afgespeeld - begrijpt Mila dan ook veel beter dan haar vader wat er in Matthews hoofd omgaat.
 
Vriendschappen kunnen dus getekend worden door afgunst, maar dat hoeft niet het einde van de vriendschap te betekenen. Catlin zoekt opnieuw toenadering, en als ze hoort dat Mila’s zoektocht op een teleurstellende kale kermis is uitgedraait, reageert ze:
 
‘Perfect. Ik zou het niet verdragen als jij de tijd van je leven had terwijl ik helse folteringen moest doorstaan. Bij de woorden ‘helse folteringen’ buldert ze van het lachen, waardoor ik ook niet meer kan stoppen.’
 
Rosoff combineert in dit boek slimme psychologische observaties met een vakkundig gedoseerde spanningsboog. Stilistisch valt op dat alle aanhalingstekens zijn afgevoerd, een trucje dat Rosoff ook al eens toepaste in Hoe ik nu leef. Zo loopot Mila’s innerlijke monoloog naadloos over in wat andere personages zeggen, of zelfs denken. Op die manier lift je mee op de gedachtegang van de extreem opmerkzame Mila, en moet je soms zelf uitmaken wat nu echt gezegd wordt en wat Mila’s interpretatie is. Het resultaat is een intelligent opgebouwde roman met pageturner-allures die niets aan psychologische diepgang inboet.
 
Amsterdam : Luitingh-Sijthoff 2016, 223 p. Vert. van Picture me gone door Jenny De Jonge. ISBN 9789024570119

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri